ভোকাতুৰ আৰু পুষ্টিহীন ভাৰতীয়ৰ পেটত গোৰ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ। খাদ্য সুৰক্ষা আইনৰ পৰা বাদ পৰা আঠ কোটি প্ৰব্ৰজনকাৰী/অসংগঠিত খণ্ডৰ শ্ৰমিকক ৰেচন প্ৰদান কৰা নাই, আনহাতে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে খাদ্য ৰাজসাহায্যৰ বাজেট 3.3% হ্ৰাস কৰিছে। উচ্চতম ন্যায়ালয়ে বাৰে বাৰে নিৰ্দেশ পোৱাৰ পিছতো খাদ্য সুৰক্ষা আইনৰ পৰা বঞ্চিত হৈ থকা আঠ কোটি প্ৰব্ৰজিত/অসংগঠিত খণ্ডৰ শ্ৰমিকক ৰেচন প্ৰদানৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় বাজেট ২০২৪-২৫ত কোনো অতিৰিক্ত আবণ্টন দিয়া হোৱা নাই। বৰ্তমান, ভাৰতত প্ৰায় 81 কোটি লোকৰ ৰেচন কাৰ্ড আছে আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষা (NFS) ৰ অধীনত প্ৰতি মাহে 5 কিলোগ্ৰাম শস্য প্ৰদান কৰা হয়। এইটো নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছিল 2011 চনৰ লোকপিয়লৰ আধাৰত, কিয়নো আইনত কোৱা হৈছে যে শেহতীয়া লোকপিয়লৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ 75% আৰু নগৰীয়া জনসংখ্যাৰ 50% লৈকে সামৰি ল’ব লাগিব। সম্ভৱতঃ সংসদই এনে এক পৰিস্থিতিৰ আশংকা কৰা নাছিল য’ত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে দশকীয় লোকপিয়লত ব্যৰ্থ হ’ব। যদি 2021 চনৰ লোকপিয়ল প্ৰকাশ কৰা হ’লহেঁতেন তেন্তে সেই অনুসৰি ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষা( NFS) ত আনুমানিক 10 কোটি লোকক অন্তৰ্ভুক্ত হল হেঁতেন। বৰ্তমান ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষাৰ অধীনত 81 কোটি লোকৰ অন্তৰ্ভুক্তি বৃহৎ যেন লাগিলেও কোভিদ মহামাৰীয়ে খাদ্য সুৰক্ষা ব্যৱস্থা সম্পূৰ্ণ ভাবে উদঙাই দিছে। লাখ লাখ প্ৰব্ৰজনকাৰী শ্ৰমিকে লকডাউন আৰোপ কৰা আৰু অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপ বন্ধ কৰাত আসন্ন ভোক আৰু দুৰ্দশাৰ সন্মুখীন হোৱাত তেওঁলোকৰ সামগ্ৰী আৰু পৰিয়ালৰ সৈতে কেইবাশ কিলোমিটাৰ খোজ কাঢ়ি কষ্টকৰ যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিছিল। খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থা (FAO) ৰ প্ৰতিবেদন অনুসৰি 74.1% ভাৰতীয়ই মহামাৰীৰ সময়ত স্বাস্থ্যকৰ আহাৰ গ্ৰহণ কৰিবলৈ সক্ষম নাছিল। শীৰ্ষ ন্যায়ালয়ে প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলৰ দ্বাৰা সন্মুখীন হোৱা দুখ আৰু কষ্টবোৰ হ্ৰাস কৰাৰ বাবে কেইবাটাও নিৰ্দেশনা জাৰি কৰিছিল। ২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি কভাৰেজ অব্যাহত থকাৰ বাবে কোটি কোটি লোক খাদ্য সুৰক্ষা জালৰ পৰা বাদ পৰিছে বুলি লক্ষ্য কৰি উচ্চতম ন্যায়ালয়ে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষাৰ অধীনত সামৰি ল’বলগীয়া মুঠ লোকৰ সংখ্যা পুনৰ নিৰ্ধাৰণৰ নিৰ্দেশ দিয়ে। অৱশ্যে, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে দৃঢ়তাৰে কৈছিল যে লোকপিয়লৰ পিছতহে কভাৰেজ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি। ই দাখিল কৰিছিল যে ২০২১ চনৰ লোকপিয়ল অনিৰ্দিষ্ট কাললৈ পিছুৱাই দিয়া হৈছিল আৰু ইয়াৰ প্ৰকাশন সম্পৰ্কে কোনো তাৰিখ জাননী দিয়া হোৱা নাছিল। অৱশেষত ২০২৩ চনৰ এপ্ৰিল মাহত আদালতে ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষাৰ অধীনত ৰেচন কাৰ্ড নথকা ৮ কোটি প্ৰব্ৰজিত/অসংগঠিত খণ্ডৰ শ্ৰমিকক ৰেচন প্ৰদান আৰু e-shram portal ত তেওঁলোকৰ নাম পঞ্জীয়নৰ নিৰ্দেশ দিয়ে। ২০২৪ চনৰ মাৰ্চ মাহত আদালতে স্পষ্ট কৰি দিছিল যে ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষাত উল্লেখ কৰা ৰাজ্যভিত্তিক কোটা আৰু চিলিং শেষ হোৱাৰ বাবে ৰেচন কাৰ্ড জাৰি কৰাত কোনো ধৰণৰ বাধা আহিব নালাগে। অনুসূচিত জাতিটোৱে সকলো ৰাজ্য চৰকাৰক যোগ্যসকলক ৪ সপ্তাহৰ ভিতৰত ৰেচন কাৰ্ড প্ৰদান কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়াৰ লগতে অতিৰিক্ত ৰেচন কাৰ্ডৰ বাবে ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহক খাদ্যশস্যৰ যোগান ধৰিবলৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক নিৰ্দেশ দিয়ে। উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ নিৰ্দেশ অনুসৰি খাদ্য শস্যৰ অতিৰিক্ত আবণ্টনৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় সম্পদ বাজেটত প্ৰতিফলিত হ’ব বুলি আশা কৰা হৈছিল।
কিন্তু এইটো মন কৰিবলগীয়া যে খাদ্য ৰাজসাহায্যৰ বাজেট পূৰ্বৰ বছৰৰ সংশোধিত অনুমানৰ তুলনাত ৩.৩% হ্ৰাস অৰ্থাৎ ২.১২ৰ পৰা ২.০৫ লাখ কোটিলৈ কৰা হৈছে। শেহতীয়াকৈ প্ৰকাশ পোৱা Household Consumption Expenditure Survey (HCES) অনুসৰি মাত্ৰ ৫৬% ভাৰতীয়ইহে দিনটোত তিনিবাৰকৈ আহাৰ লাভ কৰি আছে। আনহাতে জাৰ্নেল অৱ দ্য আমেৰিকান মেডিকেল এছ’চিয়েশ্যনত প্ৰকাশিত ৯২খন দেশৰ ভিতৰত কৰা এক অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে ভাৰতত সৰ্বাধিক শূন্য খাদ্য খোৱা শিশু আছে (৬.৭ মিলিয়ন)। NFHS-৫ য়ে দেখুৱাইছে মহিলাৰ মাজত ৰক্তহীন (৫৭%) আৰু শিশু ৰ মাজত ৰক্তহীনতা (৬৭%)ৰ ভয়ংকৰ তথ্য।
বিশ্ব বেংকৰ (২০২২) তথ্যৰ পৰা দেখা গৈছে যে ১২.৯ শতাংশ ভাৰতীয়ই দিনটোত ৫২.১৫ তকৈ কম ধনেৰে জীৱন নিৰ্বাহ কৰে, যিটো চৰম দৰিদ্ৰতা। নিটি আয়োগৰ প্ৰতিবেদন (২০২৪)ত কোৱা হৈছে যে যোৱা ৯ বছৰত ২৪.৮ কোটি লোক দৰিদ্ৰতাৰ পৰা ওলাই আহিছে, ২০১৩-১৪ চনৰ পৰা ২০২২-২৩ চনৰ ভিতৰত বহুমাত্ৰিক দৰিদ্ৰতা সূচকাংক ২৯.১৭ শতাংশৰ পৰা ১১.২৮ শতাংশলৈ হ্ৰাস পাইছে। বৰ্তমানৰ অন্তৰ্ভুক্তিৰ ভিতৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী গৰিব কল্যাণ অন্ন যোজনাৰ (PMGKAY)ৰ অধীনত প্ৰায় ৫৭ শতাংশ জনসংখ্যা।
আবণ্টিত শস্যৰ শতাংশ, প্ৰায় ১৯.৬৯ মিলিয়ন মেট্ৰিক টন ধান আৰু ঘেঁহু, উদ্দেশ্য প্ৰণোদিত গ্ৰাহকৰ ওচৰলৈ যাব নোৱাৰে। ২৮ শতাংশ চাউল আৰু ঘেঁহুৰ লিকেজ হোৱাৰ ফলত প্ৰায় ৬৯,১০৮ কোটি টকাৰ লোকচান হয়। ভাৰত চৰকাৰে পিডিএছত বৃহৎ লিকেজৰ বিষয়ে জানিছিল, যিটো শান্ত কুমাৰৰ অধীনস্থ শস্য ব্যৱস্থাপনা সম্পৰ্কীয় হাই-পাৱাৰ কমিটীয়ে ২০১৫ চনৰ প্ৰতিবেদনত আঙুলিয়াই দিছিল। সেই সময়ত ২০১১-১২ চনৰ এইচ চি ই এছৰ ভিত্তিত লিকেজ প্ৰায় ৪৬ শতাংশ বুলি অনুমান কৰা হৈছিল। ২০১৬ চনত পইণ্ট অৱ চেল মেচিন প্ৰৱৰ্তন কৰে PoS মেচিনৰ ফলত লিকেজ ৪৬ শতাংশৰ পৰা ২৮ শতাংশলৈ হ্ৰাস পোৱাত সহায় হৈছে যদিও সেয়া অতি উচ্চ হৈয়েই আছে। ৰাজ্যসমূহৰ মাজত লিকেজসমূহ ভিন্ন ধৰণৰ। অৰুণাচল প্ৰদেশ, নাগালেণ্ড আৰু গুজৰাট শীৰ্ষ তিনিখন ৰাজ্য PDS লিকেজৰ ক্ষেত্ৰত যদিও সৰ্বাধিক, সৰ্বভাৰতীয় পৰ্যায়ত লিকেজ ২৮ শতাংশ। HCES ৰ তথ্য অনুসৰি ২০১১-১২ চনৰ তুলনাত ২০২২-২৩ চনত দালি আৰু শাক-পাচলিৰ বাবে ব্যয়ৰ অংশ হ্ৰাস পাইছে। ৫৭ শতাংশ জনসংখ্যাৰ বাবে বিনামূলীয়া খাদ্য প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত দকৈ ভাবি চোৱাৰ প্ৰয়োজন। লিকেজ প্লাগ কৰিবলৈ হিতাধিকাৰী একাউণ্টলৈ প্ৰত্যক্ষ নগদ ধন স্থানান্তৰ কৰাটো এক ধৰণৰ বিকল্প। শস্যৰ লগতে কণী, দালি, বাজৰা, ফল-মূলকে ধৰি বিভিন্ন ধৰণৰ উৎপাদিত সামগ্ৰী আগবঢ়াব পাৰে।
অসমৰ প্ৰেক্ষাপটত এনে এখন দুখ লগা ছবিয়ে বিৰাজ কৰিছে। অসামৰিক যোগান বিভাগৰ কাম-কাজ সুশৃংখলিত কৰিবলৈ অসম চৰকাৰৰ পৰা স্পষ্ট নির্দেশ দিয়াৰ পাছতো দুৰ্নীতি আৰু কেলেংকাৰিৰ পৰা মুক্ত হোৱা নাই যোগান বিভাগ। শেহতীয়াকৈ ধুবুৰী জিলাত সংঘটিত ৰাজহুৱা বিতৰণ ব্যৱস্থা (PDS)ৰ বৃহৎ কেলেংকাৰিত অগণন হিতাধিকাৰী বঞ্চিত সুলভ মূল্যৰ আটা আৰু গ্ৰহণত। আনহাতে এই বৰ্ষৰে অক্টোবৰ মাহত অসমৰ মাৰ্ঘেৰিটা মহকুমাত ঘেঁহু বিতৰণক লৈ বৃহৎ অনিয়মৰ সৃষ্টি হৈছিল। চাহ বাগিচাৰ এলেকাত পিডিএছ আটাৰ চাহিদাও কম হোৱা দেখা গৈছে। আনহাতে হিতাধিকাৰীৰ এটা অংশই নিজৰ পণ্য নলয়। নিম্নমানৰ মিল কৰা ঘেঁহুও আগতে মিলাৰক ঘূৰাই দিয়া হৈছিল। তদন্তত এই কথাও পোহৰলৈ আহিছে যে মিলাৰসকলে নিৰ্দিষ্ট মাহটোৰ বাবে দাবী কৰা আটা কেইবাটাও কিস্তিত বিতৰণ কৰি বিতৰণত কৃত্ৰিম নাটনিৰ সৃষ্টি কৰে। জাগুন অঞ্চলত আকৌ যোৱাটো বৰ্ষত দুবাৰ আৰু এই বৰ্ষত মাত্ৰ এবাৰ আটা লাভ কৰাৰ তথ্য প্ৰকাশ হয়। যোগান বিভাগৰ ওচৰত উপলব্ধ ৰেকৰ্ড অনুসৰি শ্ৰীপ্ৰভাত খাদ্য সামগ্ৰী উদ্যোগক জুন মাহৰ বাবে ২৫৫ মেট্ৰিক টন, জুলাইৰ বাবে ১৯০ মেট্ৰিক টন, আগষ্টৰ বাবে ১৯০ মেট্ৰিক টন আৰু ২০২৪ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহৰ বাবে ২৩১ মেট্ৰিক টন ঘেঁহু আবণ্টন দিয়া হৈছিল। তথ্য অনুসৰি চৰকাৰৰ দ্বাৰা ঘেঁহুৰ যোগান সুস্থিৰ আছিল যদিও বিড়ম্বনাৰ কথাটো হ’ল বিতৰণ ন্যায্য নাছিল। আনহাতে গ্ৰাহকক বিতৰণ কৰা আটা সম্পৰ্কীয় পৰিসংখ্যা আৰু তথ্য সংস্থাসমূহ পৰ্টেলত আপলোড কৰা নহয় আৰু আটাৰ নিয়মীয়া গুণগত মান পৰীক্ষাতো দুৰ্ভাগ্যজনকভাৱে ব্যৰ্থ হৈছে এই বিভাগটো। তদুপৰি আটা মিলৰ ওচৰৰ লোকসকলে কয় যে ইয়াৰে এটা মিল বহুদিন ধৰি চলাচল নকৰাকৈ পৰি আছে। এই সকলোবোৰ দিশৰ প্ৰতি দেখিও নেদখাৰ ভাও জুৰি আছে নেকি ৰাজ্য চৰকাৰ ? সমাধানৰ পথ প্ৰশস্ত নকৰিলে পেটত গাঁঠি মাৰিব লাগিব দৰিদ্ৰ শ্ৰেণীটোৱে।
যি সময়ত খাদ্য অসুৰক্ষিততা আৰু পুষ্টিহীনতাৰ বিষয়বোৰক ৰাষ্ট্ৰীয় সংকট হিচাপে গণ্য কৰা উচিত আৰু চৰকাৰে খাদ্য সুৰক্ষা সম্প্ৰসাৰণ কৰি খাদ্যৰ টোপোলা বৃদ্ধি কৰা উচিত। সেই সময়ত বাজেটে দেশৰ আটাইতকৈ ভোক আৰু পুষ্টিহীনতাৰ সৈতে সংগ্ৰাম কৰি থকা ক্ষুধাতুৰ লোকসকলক প্ৰতাৰণা কৰে আছে। ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষা আইনৰ লক্ষ্য ক্ষুধামুক্ত নে ক্ষুধাযুক্ত ?
