দিনে দিনে বৃদ্ধি পাই আহিছে অপৰাধৰ সংখ্যা। অপৰাধপ্ৰৱণতাই গা কৰি উঠিছে দেশৰ সৰ্বত্ৰ। কিন্তু প্ৰশ্ন টো হল ন্যায় ক’ত ? বৰ্তমানলৈকে গোচৰ ৰুজু কৰা কিমানে লাভ কৰিলে ন্যায়। তথ্যই প্ৰমাণ কৰিলে ন্যায় প্ৰাপ্তিৰ আশাত এতিয়াও অপেক্ষাৰত দেশৰ জনতা।
ৰাজ্যখনত অপৰাধমূলক কাৰ্যকলাপ বৃদ্ধি পোৱাৰ সমান্তৰালকৈ থানাসমূহত বৃদ্ধি পাইছে গোচৰৰ সংখ্যা (Number of cases in police stations increased in Assam)। ৰাজ্যখনত উদ্বেগজনকভাৱে বৃদ্ধি পাইছে ফৌজদাৰী আৰু দেৱানী গোচৰ। অপৰাধজনিত ঘটনাসমূহৰ বিৰুদ্ধে আৰক্ষীৰ নিৰন্তৰ অভিযান অব্যাহত থকাৰ সময়তে গোচৰৰ সংখ্যাও মাত্রাধিক হাৰত বৃদ্ধি পাইছে । যাৰ ফলত গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়ে গোচৰৰ বোজা বহন কৰিব নোৱৰা অৱস্থা হৈছে (Burden of case on Gauhati High Court)।
গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়ত নিষ্পত্তি নোহোৱা গোচৰ ৪৫,৯৪৭ টালৈ বৃদ্ধি (Burden of cases not disposed of in Guwahati High Court)। ৰাজ্যত ক্ৰমাৎ বাঢ়িছে গোচৰৰ সংখ্যা। নিষ্পত্তি নোহোৱাকৈ আছে ১২-১৩ বছৰ পুৰণি গোচৰ। ৰাজ্যৰ আদালতে আদালতে গোচৰৰ বোজা। অপৰাধজনিত ঘটনাসমূহৰ বিৰুদ্ধে আৰক্ষীৰ নিৰন্তৰ অভিযান অব্যাহত থকাৰ সময়ত গোচৰৰ সংখ্যাও মাত্রাধিক হাৰত বৃদ্ধি পাইছে। নিষ্পত্তিৰ বিপৰীতে পঞ্জীয়ন হোৱা গোচৰৰ সংখ্যা বেছি।
উচ্চ ন্যায়ালয়ত প্ৰতিটো মাহতেই নিষ্পত্তি হোৱা গোচৰৰ পৰিৱৰ্তে নতুনকৈ পঞ্জীয়ন হোৱা গোচৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি হৈছে। চলিত বৰ্ষৰ এক জুলাই পর্যন্ত গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়ত নিষ্পত্তিৰ বাবে পঞ্জীয়ন হৈ থকা গোচৰৰ সংখ্যা ৪৫,৯৪৭ টালৈ বৃদ্ধি পাইছে। এই বৃহৎ সংখ্যক গোচৰ নিষ্পত্তি কৰিবলৈ ন্যায়ালয়ৰ কেইবা বছৰৰ প্রয়োজন হ’ব। কিয়নো প্ৰতিটো মাহত ১০০০ৰ পৰা ১২০০ গোচৰ নিষ্পত্তি হোৱাৰ বিপৰীতে নতুনকৈ ১৩০০ৰ পৰা ১৪০০ গোচৰ পঞ্জীয়ন হৈ আহিছে।
গোচৰত পলম হোৱাৰ আটাইতকৈ সচৰাচৰ কাৰণবোৰৰ ভিতৰত আছিল পৰামৰ্শ উপলব্ধ নোহোৱা, অভিযুক্ত পলাতক হোৱা, নথি-পত্ৰৰ অপেক্ষা কৰা, আৰু সাক্ষী সুৰক্ষিত কৰাত অসুবিধা।
তথ্যই এইটোও দেখুৱাইছে যে যোৱা মাহত ১৮.৫৮ লাখতকৈও অধিক গোচৰ নিষ্পত্তি কৰা হৈছিল য’ত একে সময়তে ১৯.১৬ লাখৰো অধিক গোচৰ আৰম্ভ কৰা হৈছিল। চলিত বৰ্ষাকালীন অধিৱেশনৰ সময়ত, আইন আৰু ন্যায় মন্ত্ৰালয়ে ৰাজ্যসভাক কৈছিল যে আদালতত অমীমাংসিত গোচৰৰ নিষ্পত্তি ন্যায়পালিকাৰ ক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত।
মন্ত্ৰালয়ে এক লিখিত বিবৃতিযোগে কয় যে, “সংশ্লিষ্ট আদালতৰ দ্বাৰা বিভিন্ন ধৰণৰ গোচৰ নিষ্পত্তিৰ বাবে কোনো সময়সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা হোৱা নাই। আদালতত গোচৰ নিষ্পত্তিৰ ক্ষেত্ৰত চৰকাৰৰ কোনো প্ৰত্যক্ষ ভূমিকা নাই। আদালতত গোচৰ সময়মতে নিষ্পত্তি কৰাটো কেইবাটাও কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, যাৰ ভিতৰত আছে পৰ্যাপ্ত সংখ্যক ন্যায়াধীশ আৰু ন্যায়িক বিষয়াৰ উপলব্ধতা, আদালতৰ কৰ্মচাৰী আৰু ভৌতিক আন্তঃগাঁথনি, জড়িত তথ্যৰ জটিলতা, প্ৰমাণৰ প্ৰকৃতি, অংশীদাৰসকলৰ সহযোগিতা, বাৰ, অনুসন্ধান সংস্থা, সাক্ষী আৰু মোকৰ্দমাকাৰী আৰু নিয়ম আৰু প্ৰক্ৰিয়াৰ সঠিক প্ৰয়োগ”।
এনেস্থলত প্ৰতিটো মাহতে নিষ্পত্তি নোহোৱা গোচৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাই এক জুলাই পর্যন্ত নিষ্পত্তি নোহোৱা গোচৰৰ সংখ্যা ৪৫,৯৪৭ টালৈ বৃদ্ধি পাইছে (Case load on Gauhati High Court)। তথ্য অনুসৰি বিগত জুন মাহত ১৪৪৭ টা আৰু মে’ মাহত ১২১৩ টা গোচৰ উচ্চ ন্যায়ালয়ে নিষ্পত্তি কৰে । বিপৰীতে এই মাহ দুটাত ক্রমে ১৬৩৯ আৰু ১৩৮২ টা নতুন গোচৰ পঞ্জীয়ন হয় । অর্থাৎ নিষ্পত্তি হোৱা গোচৰৰ সংখ্যাৰ পৰিৱৰ্তে নতুনকৈ পঞ্জীয়ন হোৱা গোচৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে। বৰ্তমান সময়ত ই এক ডাঙৰ সমস্যা ৰূপে পৰিগণিত হৈছে।
তথ্যই প্ৰকাশ কৰিছে যে সমগ্ৰ ভাৰতৰ নিম্ন আদালতসমূহে ২৪,৬৩১ টা অনুমোদিত পদৰ বিপৰীতে ১৯,২৮৮ জন লোকেহে কাম কৰি আছে। সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষৰ জিলা আৰু অধীনস্থ আদালতসমূহত কমেও ৫,৩৪৩ টা পদ খালী আছে। ৰাজ্যসমূহৰ ভিতৰত, উত্তৰ প্ৰদেশ সৰ্বাধিক খালী পদৰ সৈতে আটাইতকৈ বেয়া পৰিস্থিতিত আছে। ৰাজ্যখনত কমেও ১,১২৬ টা পদ – মুঠ খালী পদৰ ২১% খালী আছে যি ৩,৬৩৪ টা অনুমোদিত পদৰ বিপৰীতে মাত্ৰ ২,৫০৮ জন ব্যক্তিয়েহে কাম কৰি আছে।
মুখ্য ন্যায়াধীশ এন ভি ৰমনাই কৈছিল যে ন্যায়িক খালী পদ পূৰণ নকৰা আৰু ন্যায়িক আন্তঃগাঁথনি উন্নত নকৰাটো দেশত গোচৰ সোনকালে নিষ্পত্তি নোহোৱাৰ মূখ্য কাৰণ।
লগতে, জ্যেষ্ঠ নাগৰিক আৰু মহিলাৰ দ্বাৰা দাখিল কৰা গোচৰত উত্তৰ প্ৰদেশ শীৰ্ষস্থানত আছে। সমগ্ৰ ভাৰতৰ নিম্ন আদালতত মহিলাসকলে দাখিল কৰা মুঠ গোচৰৰ প্ৰায় ২২% উত্তৰ প্ৰদেশত পঞ্জীয়ন কৰা হৈছিল। ভাৰতৰ মহিলাসকলে নিম্ন আদালতত কমেও ৩৬.৩০ লাখ গোচৰ ৰুজু কৰিছিল আৰু তাৰ ভিতৰত উত্তৰ প্ৰদেশতে ৭.৯৩ লাখ গোচৰ ৰুজু হৈছিল। লগতে, জ্যেষ্ঠ নাগৰিকৰ দ্বাৰা ভাৰতীয় নিম্ন আদালতত ২৬.৫৫ লাখ গোচৰ ৰুজু কৰা হৈছিল আৰু ইয়াৰে ১৭ শতাংশৰো অধিক উত্তৰ প্ৰদেশৰ আছিল।
