দিল্লীৰ শেহতীয়া নিৰ্বাচন ফলাফলৰ বিভিন্ন ৰাজনৈতিক কাৰণ আছে আৰু সেই বিষয়ে ইতিমধ্যে বহু বিশ্লেষণ কৰা হৈছে। আজি আমাৰ বিষয় বস্তু হৈছে যোৱা কেইবাটাও নিৰ্বাচনত লক্ষণীয় ভূমিকা লোৱা আন এক বিষয়হে – ভোটাৰ তালিকা।
গণতান্ত্ৰিক দেশ এখনৰ বাবে নির্বাচনৰ স্বচ্ছতা আৰু ন্যায়সংগত প্ৰক্ৰিয়া নিশ্চিত কৰাৰ বাবে শুদ্ধ ভোটাৰ তালিকা অতি জৰুৰী। ভোটাৰ তালিকা পৰীক্ষা আৰু শুদ্ধকৰণ বিকল্প নহয়, ই বাধ্যতামূলক। শেহতীয়াকৈ নতুন দিল্লী বিধানসভা সমষ্টিত অৰবিন্দ কেজৰিৱালক পৰাস্ত কৰি জয়লাভ বিজেপিৰ। এইবাৰ বিতৰ্কৰ কেন্দ্ৰবিন্দু EVM নহয়, দিল্লীৰ নিৰ্বাচনৰ জয়- পৰাজয়ৰ আঁৰত লুকাই থকা মূল ৰহস্যটো হৈছে ভোটাৰ তালিকাত ভোটাৰৰ অন্তৰ্ভুক্তিকৰণ আৰু নিষ্পত্তিকৰণ। দিল্লীৰ ভোটাৰ তালিকাত কেৱল ৭ মাহৰ ভিতৰত ৪ লাখ ভোটাৰ বৃদ্ধি হৈছে, যাৰ ফলত সন্দেহৰ সৃষ্টি হৈছে। ভোটাৰ সংখ্যা এইদৰে হঠাৎ বৃদ্ধি পোৱাৰ কাৰণ কি ? ECI ৰ তথ্য অনুসৰি দিল্লীত ৭ মাহত ৩,৯৯,৩৬২ জন ভোটাৰ বৃদ্ধি পাইছে। ৪ বছৰত ৪ লাখ ভোটাৰৰ উত্থান ঘটিছে , তাৰ পিছত মাত্ৰ ৭ মাহত আৰু ৪ লাখ ভোটাৰৰ উত্থান। ৭ ফেব্ৰুৱাৰীত ECI য়ে সমগ্ৰ দিল্লীত বিধানসভাৰ খণ্ডসমূহৰ বাবে বিশদ নিৰ্বাচন আৰু ভোটাৰৰ ভোটদানৰ তথ্য প্ৰকাশ কৰাৰ সময়তে দ্য কুইণ্টে ইয়াক ২০২০ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচন আৰু ২০২৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ তথ্যৰ সৈতে তুলনা কৰি প্ৰতিটো সমষ্টিৰ মুঠ নিৰ্বাচকৰ সংখ্যা বৃদ্ধি/হ্ৰাসৰ তথ্য বিচাৰি উলিয়াইছিল। উক্ত তথ্য অনুসৰি ২০২০ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনৰ সময়ত দিল্লীত মুঠ পঞ্জীয়নভুক্ত ভোটাৰৰ সংখ্যা আছিল ১,৪৭,৯৭,৯৯০ জন৷ এই সংখ্যা ২০২৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনত ১,৫২,১৪,৬৩৮ আৰু ২০২৫ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনত ১,৫৬,১৪,০০০ লৈ বৃদ্ধি পায়। তথ্য অনুসৰি ২০২০ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনৰ পৰা ২০২৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ ভিতৰত চাৰি বছৰত দিল্লীত মুঠ পঞ্জীয়নভুক্ত ভোটাৰৰ সংখ্যা ৪,১৬,৬৪৮ টা বৃদ্ধি পোৱাৰ বিপৰীতে ২০২৪ চনৰ মে’ মাহৰ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ পৰা ২০২৫ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনৰ ভিতৰত মাত্ৰ সাত মাহৰ ভিতৰতে আনুমানিক ৩,৯৯,৩৬২ জন লোকক তালিকাত অন্তৰ্ভূক্ত কৰা হৈছে !!
নতুন দিল্লীৰ হাই প্ৰফাইল আসনখনলৈ দৃষ্টি নিক্ষেপ কৰিলে দেখা যাব ২০২০ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনৰ পৰা ২০২৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ ভিতৰত এই আসনখনৰ ভোটাৰৰ সংখ্যা ৩৯,৭৫৭ জন হ্ৰাস পাইছে। তাৰ পাছত ২০২৪ চনৰ লোকসভা নির্বাচনৰ পৰা সদ্য সমাপ্ত বিধানসভা নির্বাচনৰ ভিতৰত ভোটাৰৰ সংখ্যা ২২০৯ জন বৃদ্ধি পালে৷ ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল ৩৭,৫৪৮ জন ভোটাৰৰ নিকা হ্ৰাস। শতাংশৰ হিচাপত এই সংখ্যা ২৭.২ শতাংশ হ্ৰাস পাইছে। অৰ্থাৎ ২০২০ চনত নতুন দিল্লীত ভোটদানৰ যোগ্যতা অৰ্জন কৰা প্ৰতি চাৰিজন লোকৰ ভিতৰত এজনক ২০২৪ চনৰ ভিতৰত ভোটাৰ তালিকাৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হৈছিল।
আকৌ মুণ্ডকা (Mundka) সমষ্টিৰ স্থিতি যথেষ্ট আচৰিত। ২০২০ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীৰ পৰা ২০২৪ চনৰ মে’ মাহৰ ভিতৰত চাৰি বছৰৰ তুলনাত ২০২৪ চনৰ জুলাইৰ পৰা ২০২৫ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহৰ ভিতৰত সাত মাহত অধিক সংখ্যক ভোটাৰৰ তালিকাত যোগ কৰা হৈছে ৷ ২০২০-২০২৪ চনৰ ভিতৰত চাৰি বছৰত পঞ্জীয়নভুক্ত ভোটাৰ ১৪,২৩০ বৃদ্ধি হোৱাৰ বিপৰীতে ২০২৪-২০২৫ চনৰ ভিতৰত মাত্ৰ সাত মাহত এই সংখ্যা ১৭,৫৪৯ বৃদ্ধি পাইছে। ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল ৩১,৭৭৯ জন ভোটাৰৰ স্পষ্ট বৃদ্ধি। ২০২০ চনত ১৯,১৫৮ টা ভোটৰ ব্যৱধানত এই আসনত জয়লাভ কৰিছিল আপৰ অনিল লক্ৰাই।
একেদৰে বদলী (Badli) সমষ্টিত ২০২০-২০২৪ চনৰ ভিতৰত ৫,৬৮৪ জন ভোটাৰৰ তালিকা বৃদ্ধি হোৱাৰ বিপৰীতে এই সংখ্যাৰ দুগুণতকৈও অধিক অৰ্থাৎ ২০২৪ চনৰ জুলাইৰ পৰা ২০২৫ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহৰ ভিতৰত মাত্ৰ সাত মাহত ১৩,১৪৫ জন ভোটাৰ বৃদ্ধি পাইছে।
শ্বাহদাৰা (Shahdara) সমষ্টিত পুনৰ ২০২০-২০২৪ চনৰ ভিতৰত চাৰি বছৰত ৪৫৬৪ জন ভোটাৰ বৃদ্ধি পোৱাৰ বিপৰীতে সাত মাহত পঞ্জীয়নভুক্ত ভোটাৰ ৭,৩৮৭ বৃদ্ধি পাইছে। EC লৈ প্ৰেৰণ কৰা পত্ৰত আপে এই সমষ্টিত ভোটাৰ সংযোজন আৰু বাদ পৰাৰ বাবে বিজেপি কৰ্মীয়ে জাল আৱেদন চলোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰিছিল।
কৌতুহলজনকভাৱে নাংলয় জাট (Nangloi Jat) সমষ্টিত যোৱা চাৰি বছৰত পঞ্জীয়নভুক্ত ভোটাৰৰ সংখ্যা ১৩,৯৯২ জন হ্ৰাস পোৱাৰ বিপৰীতে ২০২৪-২০২৫ চনৰ নিৰ্বাচনৰ ভিতৰত সাত মাহত ১৬,৪১৩ জন ভোটাৰৰ সংখ্যা তালিকাত বৃদ্ধি পাইছে৷
তুলনামূলকভাৱে ভোটাৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি হোৱা আন এটা সমষ্টি হ’ল বাৱানা। ইয়াত ২০২৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ পৰা ২০২৫ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনৰ ভিতৰত ১৮,৪০৪ জন নিৰ্বাচক বৃদ্ধি হোৱাৰ বিপৰীতে ২০২০ চনৰ দিল্লী বিধানসভা নিৰ্বাচনৰ পৰা ২০২৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ ভিতৰত চাৰি বছৰত ৪৬,৮৮৬ জন নতুন ভোটাৰক তালিকাত সংযোজন কৰা হৈছে। ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল সামগ্ৰিকভাৱে ৬৫,২৯০ জন ভোটাৰৰ বৃদ্ধি।
ভোটাৰৰ সংখ্যাত ডাঙৰ পৰিৱৰ্তন হোৱা আন এটা সমষ্টি হৈছে বিকাশপুৰী। ইয়াত ২০২০ চনৰ পৰা ২০২৪ চনলৈ পঞ্জীয়নভুক্ত ভোটাৰ ৫৩,১০৭ আৰু তাৰ পিছত পুনৰ ২০২৪ চনৰ পৰা ২০২৫ চনলৈ ৮,৬৩৮ জন বৃদ্ধি পাইছে। অৰ্থাৎ পাঁচ বছৰত ৬১,৭৪৫ জন ভোটাৰৰ বৃদ্ধি।
ভোটাৰৰ তুলনামূলকভাৱে বৃহৎ পৰিৱৰ্তন হোৱা আন আসনসমূহৰ ভিতৰত কিৰাৰী, বদৰপুৰ, মুণ্ডকা, আৰু কৰোৱাল নগৰ। কিৰাৰীত ২০২০-২০২৫ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনৰ ভিতৰত ৫০,০৬০ ভোটাৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে। ২০২০ চনত আপৰ ঋতুৰাজ গোবিন্দৰ বিজয়ৰ ব্যৱধান আছিল মাত্ৰ ৫,৬৫৪ টা ভোট।
EC ৰ তথ্য অনুসৰি মহাৰাষ্ট্ৰতো ভোটাৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছিল। এই তথ্য অনুসৰি ২০১৯ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনত ৮,৮৬,৭৬,৯৪৬ জন, ২০১৯ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনত ৮,৯৮,৩৮,২৬৭ জন, ২০২৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনত ৯,৩০,৬১,৭৬০ জন, ২০২৪ চনত বিধানসভা নিৰ্বাচনত ৯,৭০,২৫,১১৯ জন ভোটাৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে। অৰ্থাৎ ২০১৯ ৰ পৰা ২০২৪লৈ কেৱল ৫ বছৰতে ৪৪ লাখ নতুন ভোটাৰ বৃদ্ধি পাইছে। আচৰিতভাৱে, কেৱল ৫ মাহত ৪০ লাখ নতুন ভোটাৰ তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত হৈছে।
বিভিন্ন ৰাজনৈতিক দলে সময়ে সময়ে দাবী উত্থাপন কৰি আহিছে যে ভোটাৰ তালিকাত অসৎ উপায়ৰে ভোটাৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি আৰু নিষ্পত্তি কৰি আহিছে। ২০২৪ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত খোদ বিজেপিয়ে নিৰ্বাচনী আয়োগত এজাহাৰ দাখিল কৰিছিল যে পশ্চিম বংগত ১৬ লাখ ভুৱা ভোটাৰ আছে। ২০২৪ চনৰ জানুৱাৰী মাহত অন্ধ্ৰ প্ৰদেশতো একেধৰণৰ বিষয় উত্থাপন হৈছিল যেতিয়া তেলেগু দেশম পাৰ্টি আৰু বিজেপিয়ে ৰাজ্যৰ ভোটাৰ তালিকাত ‘ভুৱা নাম’ক লৈ এজাহাৰ দাখিল কৰিছিল। ২০২৪ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত মহাৰাষ্ট্ৰ নিৰ্বাচনৰ সময়ত কংগ্ৰেছ আৰু অন্যান্য বিৰোধী দলসমূহে পুনৰ এই বিষয়টো উত্থাপন কৰিছিল।
দিল্লীত আপে নিৰ্বাচনী তালিকাত হেতালি খেলাৰ অভিযোগৰ উত্তৰ দিওঁতে ECI য়ে পূৰ্বে কৈছিল যে তালিকাৰ পৰা নাম সংযোজন বা বাদ দিয়াৰ বাবে প্ৰতিটো আবেদন সযতনে পৰীক্ষা কৰা হয়। নিৰ্বাচনী তালিকাত নিৰ্বাচক সংযোজন আৰু বাদ পৰাৰ বাবে আবেদন দাখিল কৰিলে স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে নাম সংযোজন বা বাদ পৰা নহয়। প্ৰপত্ৰ ৬ (সংযোজনৰ বাবে) আৰু প্ৰপত্ৰ ৭ (বিলোপৰ বাবে)ৰ অধীনত প্ৰতিটো আবেদন সযতনে পৰীক্ষা কৰা হয় আৰু কঠোৰভাৱে নিষ্পত্তি কৰা হয় । ECI ৰ নিয়ম অনুসৰি নাম উন্নীতকৰণ বা সংযোজনৰ বাবে ঘৰে ঘৰে জৰীপ, ক্ষেত্ৰ পৰীক্ষণ, দাবী আৰু আপত্তিৰ তালিকা প্ৰদৰ্শন আৰু ভাগ-বতৰা কৰা, তত্বাৱধান আৰু যাদৃচ্ছিক পৰীক্ষাৰ প্ৰয়োজন। ইয়াৰ উপৰিও ৰাজনৈতিক দলসমূহৰ সৈতে খচৰা আৰু চূড়ান্ত নিৰ্বাচনী তালিকা ভাগ-বতৰা কৰাটোও জড়িত হৈ আছে। নাম মচি পেলোৱাৰ বাবেও কঠোৰ ষ্টেণ্ডাৰ্ড অপাৰেটিং প্ৰচিডিউৰ (SoP) আছে। খচৰা আৰু চূড়ান্ত তালিকা জিলা নিৰ্বাচন বিষয়া (ডি ই অ’)ৰ ৱেবছাইটত হ’ষ্ট কৰা হয় আৰু তালিকাসমূহ নিৰ্দিষ্ট ভোটগ্ৰহণ কেন্দ্ৰৰ স্থান আৰু নিৰ্বাচনী পঞ্জীয়ন বিষয়াৰ (ERO) কাৰ্যালয়ৰ জাননী ফলকত প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। আনহাতে ধাৰাবাহিকভাৱে উন্নীতকৰণৰ সময়ছোৱাত, মাহেকীয়াকৈ সংযোজন, বিলোপ, আৰু পৰিৱৰ্তনৰ তালিকাৰ পুলিং মুখ্য নিৰ্বাচনী বিষয়াৰ (চিইঅ’) ৱেবছাইটত প্ৰকাশ কৰা হয়।
নিশ্চিত ভাবে গণতন্ত্ৰৰ ৰক্ষাৰ বাবে দেশৰ নিৰ্বাচনী আয়োগৰ কৰ্ম প্ৰণালী আৰু অধিক স্বচ্ছ হোৱা উচিত।
