সমগ্ৰ বিশ্বতে ৰাজনৈতিক দলসমূহে ভোটাৰসকলৰ ওচৰলৈ যাবলৈ, তেওঁলোকৰ নীতিসমূহ ব্যাখ্যা কৰিবলৈ তেওঁলোকক ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। ভাৰতত নিৰ্বাচনী সংস্কাৰৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ অধীনত ভাৰতত ৰাজনৈতিক পুঁজি এক ডাঙৰ চিন্তাৰ বিষয় ।বিশ্বৰ আটাইতকৈ বিস্তৃত নিৰ্বাচনী প্ৰক্ৰিয়াৰ বিত্তীয় সাহায্য এতিয়াও এটা বিভ্ৰান্তিকৰ বিষয় হৈয়েই আছে। ৰাজনৈতিক পুঁজিৰ অৰ্থ হ’ল ৰাজনৈতিক দলসমূহে নিজৰ প্ৰচাৰ আৰু নিয়মীয়া কাম-কাজৰ বিত্তীয় সাহায্যৰ বাবে ধন সংগ্ৰহৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা পদ্ধতি। গতিকে প্ৰশ্ন হয় ৰাজনৈতিক দলবোৰে কৰ পৰা পুঁজি লাভ কৰে ?
ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক দলসমূহক ধন দিয়া হয় বিভিন্ন উৎসৰ পৰা। মূলতঃ এই ধন আহে ব্যক্তিগত দাতাসকল, প্ৰতিষ্ঠানসমূহ, আৰু চৰকাৰী আঁচনিৰ পৰা। দিল্লীস্থিত প্ৰুডেণ্ট ইলেক্টৰেল ট্ৰাষ্টে(Prudent Electoral Trust) ২০২৩-২৪ বিত্তীয় বৰ্ষৰ ভিতৰত কংগ্ৰেছৰ লগতে ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি দুয়োটা দলৰ বাবে সৰ্বাধিক দানকাৰী হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰে। প্ৰতিবেদন অনুসৰি, ১৯৫১ চনৰ জনপ্ৰতিনিধিত্ব আইন ২৯চিৰ উপধাৰা (৩)ৰ অধীনত ৰাজনৈতিক দলসমূহে দাখিল কৰা তথ্যৰ ভিত্তিত ২০২৩-২৪ চনত বিজেপিয়ে প্ৰায় ২,২৪৪ কোটি টকা লাভ কৰাৰ বিপৰীতে কংগ্ৰেছে ২৮৮.৯ কোটি টকা লাভ কৰে। বিগত বছৰবোৰত এই পৰিসংখ্যা বিজেপিৰ ৭৪২ কোটি আৰু কংগ্ৰেছৰ ৭৯.৯ কোটি টকা। ২০২৩-২৪ বিত্তীয় বৰ্ষত ব্যক্তি, ট্ৰাষ্ট, আৰু কৰ্পৰেট সত্তাৰ পৰা ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিলৈ ২০ হাজাৰ টকা আৰু তাৰ ওপৰৰ বৰঙণিৰে ৰাজনৈতিক অনুদান কংগ্ৰেছৰ তুলনাত ছয়গুণ বেছি বুলি নিৰ্বাচন আয়োগে প্ৰকাশ কৰিছে। বিজেপিলৈ মুঠ অনুদানৰ এক তৃতীয়াংশ আৰু কংগ্ৰেছে বছৰটোত লাভ কৰা অনুদানৰ আধাতকৈও অধিক এটা সত্তাই লাভ কৰিছিল।ভাৰতীয় নিৰ্বাচন আয়োগৰ ৱেবছাইটত উপলব্ধ কৰা প্ৰতিবেদন অনুসৰি ২০২৩-২৪ চনৰ ভিতৰত প্ৰুডেণ্ট নিৰ্বাচনী ট্ৰাষ্টে বিজেপিক ৭২৩.৬ কোটি আৰু কংগ্ৰেছক ১৫৬.৪ কোটি টকা অনুদান আগবঢ়াইছে। ২০২২-২৩ চনত প্ৰুডেণ্টৰ শীৰ্ষ দাতা হিচাপে মেঘা ইঞ্জিনিয়াৰিং এণ্ড ইনফ্ৰাষ্ট্ৰাকচাৰ লিমিটেড (Megha Engineering & Infrastructure Ltd) ছিৰাম ইনষ্টিটিউট অৱ ইণ্ডিয়া( Serum Institute of India )আৰ্চেলৰমিটল গ্ৰুপ(ArcelorMittal Group) আৰু ভাৰতী এয়াৰটেল(Bharti Airtel) আদি অন্তৰ্ভুক্ত আছিল।
ট্ৰাইমফ ইলেক্টৰেল ট্ৰাষ্টে (The Triumph Electoral Trust) বিজেপিক এই সময়ছোৱাত ১২৭.৫ কোটি টকাৰ অনুদান দি বিজেপিলৈ দানকাৰীৰ তালিকাত দ্বিতীয় স্থানত আছে। বিজেপিৰ দানকাৰীসকলৰ ভিতৰত আছিল ৫১ কোটি টকাৰ বৰঙণিৰে এচিএমই ছ’লাৰ এনাৰ্জি প্ৰাইভেট লিমিটেড(ACME Solar Energy Pvt Limited), দীনেশচন্দ্ৰ আৰ আগৰৱালা ইনফ্ৰাকন প্ৰাইভেট লিমিটেড (Dineshchandra R Agrawal Infracon Pvt Ltd), ডেৰাইভ ইনভেষ্টমেণ্টছ (Derive Investments), ৰুংটা সন্স প্ৰাইভেট লিমিটেড (Rungta Sons Pvt Ltd) আৰু ভাৰত বায়’টেক ইণ্টাৰনেশ্যনেল লিমিটেডে( Bharat Biotech International Ltd) ৫০ কোটি টকাকৈ বৰঙণি আগবঢ়াইছে। প্ৰুডেণ্ট ইলেক্টৰেল ট্ৰাষ্টৰ বাহিৰেও কংগ্ৰেছৰ বাবে শীৰ্ষ দাতা হিচাপে তেলেংগানাৰ সাতজন ব্যক্তি আছিল পি সুধান্তি ৰেড্ডী (২ কোটি টকা), জয়া চন্দ্ৰ ৰেড্ডী পি (৩ কোটি টকা), পাৰুপতী মহেন্দাছ ৰেড্ডী (৩ কোটি টকা), পি সুজিত ৰেড্ডী (৫ কোটি টকা), পি শ্ৰীনিবাস ৰেড্ডী (৫ কোটি টকা), পি পুছপ্লিলা ৰেড্ডী (৫০ কোটি টকা)। ৩ কোটি), পি চৰণৰাজ ৰেড্ডী (৩ কোটি টকা) — যিয়ে দললৈ ২৪ কোটি টকা বৰঙণি আগবঢ়াইছিল।সঞ্জয় ভজনকা, সন্তোষ ভজনকা আৰু সজ্জন ভজন্কাই কংগ্ৰেছলৈ মুঠ ১০ কোটি টকাৰ বৰঙণি আগবঢ়ায়।কৰ্পৰেট ফাৰ্মসমূহৰ ভিতৰত বাংগালুৰুৰ ক্লাছিক ফেদাৰলাইট ৱাটাৰফ্ৰন্ট ডেভেলপাৰ্ছ এল এল পিয়ে তিনিটা কিস্তিত কংগ্ৰেছলৈ ৭ কোটি টকা বৰঙণি আগবঢ়োৱাৰ বিপৰীতে কলকাতাৰ চেঞ্চুৰী প্লাইবোৰ্ড ইণ্ডিয়া লিমিটেডে দলটোক ৫ কোটি টকা আগবঢ়ায়। একাংশ দলে স্বেচ্ছাই প্ৰকাশ কৰা নিৰ্বাচনী বণ্ডৰ ৰচিদ অনুসৰি ২০২৩-২৪ বিত্তীয় বৰ্ষত ভাৰত ৰাষ্ট্ৰ সমিতিয়ে ৪৯৫.৫ কোটি টকা, ৱাই এছ আৰ কংগ্ৰেছে ১২১.৫ কোটি টকা, ডি এম কেয়ে ৬০ কোটি টকা, আৰু জে এম এমৰ ১১.৫ কোটি টকা, ই চিয়ে লাভ কৰে প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা হৈছে।ৰাষ্ট্ৰীয় দলসমূহৰ ভিতৰত আম আদমী পাৰ্টিয়ে ২০২৩-২৪ বৰ্ষৰ ভিতৰত ১১.১ কোটি টকা অনুদান লাভ কৰাৰ বাতৰি প্ৰকাশ কৰিছে, যিটো পূৰ্বৰ বছৰৰ ৩৭.১ কোটি টকাৰ তুলনাত হ্ৰাস পাইছে।২০২২-২৩ চনত চিপিআই(এম) লৈ অনুদান ৬.১ কোটি টকাৰ পৰা ৭.৬ কোটিলৈ বৃদ্ধি পাইছে। ECৰ প্ৰতিবেদন অনুসৰি মেঘালয়ৰ নেশ্যনেল পিপলছ পাৰ্টিয়ে ১৪.৮ লাখ টকা বৰঙণি ঘোষণা কৰাৰ বিপৰীতে বহুজন সমাজ পাৰ্টিয়ে ২০ হাজাৰ টকাতকৈ অধিক অনুদান আগবঢ়োৱা নাই বুলি জানিব পৰা গৈছে। ইফালে, ২০২৩-২৪ বৰ্ষৰ বাবে টিডিপিয়ে ১০০ কোটিতকৈ অধিক বৰঙণি প্ৰকাশ কৰাৰ বিপৰীতে সমাজবাদী পাৰ্টিয়ে ৪৬.৭ লাখ টকাৰ অৱদান প্ৰকাশ কৰিছে, যিটো পূৰ্বৰ বছৰৰ ৩৩ কোটি টকাৰ তুলনাত হ্ৰাস পাইছে।ইয়াৰ বিপৰীতে একেটা বিত্তীয় বৰ্ষৰ বাবে বিজু জনতা দলে শূন্য বৰঙণি ঘোষণা কৰে।
