মূল্যবৃদ্ধি আমাৰ দেশৰ বাবে এটি গুৰুত্বপূৰ্ণ সামাজিক সমস্যা। মূল্যবৃদ্ধিৰ প্ৰভাৱত সাধাৰণ জনতা সকলোতকৈ বেছি ক্ষতিগ্রস্ত হয়। বিশেষকৈ নিম্ন আৰু মধ্যবিত্ত পৰিয়ালসমূহৰ বাবে এইটো এক বৃহৎ সমস্যা হৈ উঠে। প্ৰয়োজনীয় সামগ্ৰীৰ দাম বাঢ়িলে দৈনন্দিন জীৱনত কষ্ট বাঢ়ে, আৰু মজুৰি বা উপাৰ্জনৰ অনুপাতে ব্যয় বৃদ্ধি পালে সঞ্চয় সম্ভৱ নোহোৱাকৈ পৰে। বৰ্তমান সময়ত মূল্যবৃদ্ধিৰ সমস্যা সাধাৰণ জনসাধাৰণৰ জীৱনত এক গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছে। নিত্যপ্ৰয়োজনীয় সামগ্ৰীৰ মূল্য আকাশচুম্বী হোৱাত মধ্যবিত্ত আৰু নিম্নবিত্ত পৰিয়ালসমূহ অসহায় পৰিস্থিতিত পৰিছে। খাদ্য, ইন্ধন, ঔষধ, আৰু বাসস্থানৰ ব্যয় এতিয়া বহুগুণ বৃদ্ধি পাইছে, যাৰ ফলত সাধাৰণ মানুহৰ জীৱনযাত্রা অধিক কঠিন হৈ পৰিছে। প্ৰতিবাদৰ ভাষা বুজি নাপায় এইখন চৰকাৰে।
অসহনীয় মূল্যবৃদ্ধিৰ কথা স্বীকাৰ কৰিছে কেন্দ্ৰৰ। এক আর্থিক সমীক্ষাৰ প্ৰতিবেদনত উল্লেখ আছে যে আগন্তুক ২০২৫-২৬ বিত্তীয় বৰ্ষত দেশৰ আর্থিক বৃদ্ধি তথা মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদন (জিডিপি) ৬.৩ শতাংশৰ পৰা ৬.৮ শতাংশ হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে। অর্থাৎ অহা এপ্ৰিলৰ পৰা আৰম্ভ হ’ব লগা আগন্তুক ২০২৫-২৬ বিত্তীয় বৰ্ষত দেশৰ আৰ্থিক বৃদ্ধিৰ গতি মন্থৰিত হ’ব। অৱশ্যে উক্ত আর্থিক সমীক্ষাৰ প্রতিবেদনত লগতে কোৱা হৈছে যে দেশৰ অৰ্থনীতিৰ আধাৰসমূহ যথেষ্ট শক্তিশালী হৈ আছে। বিদেশী মুদ্রাৰ ভাণ্ডাৰতো বিপুল ধন জমা হৈ আছে। তৎসত্ত্বেও প্রতিবেদনখনত আঙুলিয়াই দিয়া হৈছে যে দেশত উদ্যোগ খণ্ডৰ উৎপাদন হ্রাস পাবলৈ ধৰিছে। ইয়াৰ কাৰণ সমগ্র বিশ্বজুৰি সা-সামগ্ৰীৰ চাহিদা হ্রাস আৰু যুদ্ধ-বিগ্রহৰ দৰে পৰিস্থিতি। প্রতিবেদনখনত এই কথাও আঙুলিয়াই দিয়া হৈছে যে দেশৰ ভিতৰত সা-সামগ্ৰীৰ চাহিদালৈ স্থবিৰতা নামিছে। ফলস্বৰূপে ব্যক্তিগত খণ্ডৰ খা-খৰচ আগন্তুক সময়ত বৃদ্ধি পোৱাৰ সম্ভাৱনা ক্ষীণ। কেৱল দেশৰ ভিতৰতে নহয়, আন্তর্জাতিক বজাৰতো চাহিদা নিম্নমুখী হোৱাত উদ্যোগ খণ্ডৰ উৎপাদন হ্রাস পাবলৈ ধৰিছে। লক্ষ্যণীয়ভাৱে বিগত সময়ত দেশত অত্যাবশ্যকীয় সামগ্রীকে ধৰি বিভিন্ন বয়বস্তুৰ অভাবনীয় মূল্যবৃদ্ধি ঘটে। এই মূল্যবৃদ্ধিত জুৰুলা হৈছে দেশৰ কোটি কোটি লোক। আজি সংসদত দাখিল হোৱা ২০২৪-২৫ বিত্তীয় বর্ষৰ আর্থিক সমীক্ষাৰ প্ৰতিবেদনৰ জৰিয়তে কেন্দ্রীয় চৰকাৰে মূল্যবৃদ্ধি তথা মুদ্রাস্ফীতিৰ জুইৰ কথা স্বীকাৰ কৰে। অৱশ্যে চলিত বিত্তীয় বর্ষৰ অন্তিমফালে মুদ্রাস্ফীতি হ্রাস পাব বুলি উক্ত প্রতিবেদনত আশা প্রকাশ কৰা হৈছে। একাংশ বিশ্লেষকৰ মতে, খাৰিফ শস্য বজাৰলৈ অহাৰ লগে লগে খাদ্যবস্তুৰ মূল্য হ্রাস পাব। তাৰ পাছতে বজাৰলৈ ৰবি শস্য অহাৰ লগে লগে খাদ্যবস্তুৰ মূল্য আৰু হাস পাব বুলি একাংশ বিশ্লেষকে ধাৰণা কৰিছে। অর্থাৎ আগন্তুক ২০২৫-২৬ বিত্তীয় বৰ্ষৰ প্রথমৰ পৰা দেশত মুদ্রাস্ফীতি নিম্নমুখী হোৱাৰ সম্ভাবনা আছে। অৱশ্যে আগন্তুক বিত্তীয় বর্ষ বিনিয়োগৰ বাবে অনুকূল নহ’ব বুলি একাংশ অর্থনীতিবিদে আশংকা কৰিছে।
ক্ৰমাৎ হ্রাস পাইছে দেশৰ বেংকসমূহৰ অনুৎপাদক সম্পদ (এনপিএ)ৰ বোজা। এই তথ্য আজি সংসদত কেন্দ্রীয় বিত্তমন্ত্রীয়ে দাখিল কৰা ২০২৪-২৫ৰ আর্থিক সমীক্ষাৰ প্ৰতিবেদনত প্রকাশ পাইছে। এই প্রতিবেদনত কোৱা হৈছে যে বেংকসমূহৰ অনুৎপাদক সম্পদ অর্থাৎ ঘুৰাই নোপোৱা ঋণৰ পৰিমাণ চলিত ২০২৪-২৫ বিত্তীয় বর্ষত বিগত ১২ বছৰৰ ভিতৰত সর্বনিম্ন হয়। বিত্তীয় বর্ষটোত এনপিএৰ পৰিমাণ ২.৬ শতাংশ হ্রাস পায়। তৎসত্ত্বেও বেংকসমূহৰ ক্ষেত্রত আন এক সমস্যাই দেখা দিছে। সেয়া হৈছে অনিৰাপদ ব্যক্তিগত ঋণ আৰু ক্রেডিট কার্ডৰ ঋণৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি পাইছে। অবস্থা এনে হৈছে যে যোৱা ছেপ্টেম্বৰ পর্যন্ত খুচুৰা ঋণৰ ৫১.৯ শতাংশ নতুনকৈ এনপিএত যুক্ত হয়। ইয়াৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত অর্থনীতিবিদসকলে এনে ঋণৰ পৰিমাণ হ্রাস কৰিবলৈ পৰামৰ্শ আগবঢ়াইছে। উল্লেখ্য যে যোৱা বছৰৰ ডিচেম্বৰত ভাৰতীয় ৰিজার্ভ বেংকে প্রকাশ কৰা বিত্তীয় সুস্থিৰতা প্রতিবেদনত কোৱা হয় যে ব্যক্তিগত ঋণ গ্রহণ কৰা আৰু ক্রেডিট কার্ডৰ গ্ৰাহকসকলৰ বৃহত্তৰ অংশৰ পৰা আশংকা আছে।
ৰিজার্ভ বেংকৰ সমীক্ষা অনুসৰি, বিগত সময়ত দেশৰ বহু লোকৰ মনত ঋণ গ্ৰহণৰ প্ৰৱণতা বৃদ্ধি পায়। প্ৰচুৰ লাভ অৰ্জন কৰিও চাকৰিয়ালৰ বেতন বৃদ্ধিত অনীহা বৃহৎ কৰ্প’ৰেট গোষ্ঠীৰ চলিত ২০২৪-২৫ বিত্তীয় বর্ষৰ আর্থিক সমীক্ষাৰ প্রতিবেদনত এই কথাও কোৱা হৈছে যে বিগত সময়ত দেশৰ কর্প’ৰেট গোষ্ঠীসমূহে প্ৰচুৰ লাভ অর্জন কৰে যদিও চাকৰিয়ালৰ দৰমহা বৃদ্ধিত অনীহা কৰে। বৃহৎ পুঁজিপতি গোষ্ঠীৰ এনে আচৰণে দেশৰ আৰ্থিক বিকাশৰ গতিকে মন্থৰিত কৰিছে বুলি উক্ত প্রতিবেদনে ইংগিত দিছে। কাৰণ দা-দৰমহা বৃদ্ধি নহ’লে চাকবিয়ালসকলে ইচ্ছা কৰিলেও বজাৰৰ পৰা সা-সামগ্রী ক্রয় কৰিব নোৱাবে। ফলস্বৰূপে উৎপাদিত সা-সামগ্ৰীৰ চাহিদা হ্রাস পায়। বিগত সময়ত বিভিন্ন সা-সামগ্ৰীৰ অত্যধিক মূল্যবৃদ্ধি ঘটে। এনে অৱস্থাতো কর্প’ৰেট খণ্ডৰ চাকৰিয়ালসকলৰ দা-দৰমহা বৃদ্ধি নাপালে। কর্পৰেট খণ্ডৰ চাকৰিয়ালসকলৰ দা-দৰমহা বৃদ্ধি নোপোৱাত কেরল সা-সামগ্রীৰ চাহিদা হ্রাস পোৱাই নহয়, ইয়ে দেশত আয়ৰ অসমতাও বৃদ্ধি কৰাৰ আশংকা এই আর্থিক সমীক্ষাৰ প্রতিবেদনত কৰা হৈছে। কর্প’ৰেট গোষ্ঠীসমূহৰ লাভ আৰু কৰ্মচাৰীৰ দৰমহাত হোৱা ব্যয়ৰ ধনৰ পৰিমাণ পৰীক্ষা কৰে এই সমীক্ষা চলোৱাসকলে। ইয়াৰ ভিত্তিত প্রাপ্ত তথ্যৰ বিষয়ে সদৰী কৰি প্রতিবেদনখনত কোৱা হয়, ‘(কর্প’ৰেট গোষ্ঠীসমূহৰ) লাভ বৃদ্ধি হোৱাৰ সময়তো দা-দৰমহা বৃদ্ধি হোৱা নাই। ২০২৪-২৫ বিত্তীয় বৰ্ষত ভাৰতীয় কর্প’ৰেট গোষ্ঠীসমূহৰ লাভৰ পৰিমাণ ২২.৩ শতাংশ বৃদ্ধি পায়। কিন্তু কৰ্প’ৰেট খণ্ডৰ কৰ্মচাৰীসকলৰ বেতন মাথোঁ ১.৫ শতাংশহে বৃদ্ধি পায়। ভাৰতীয় স্টেট বেংকৰ এক বিশ্লেষণে উন্মোচন কৰিছে যে (২০২৪-২৫৩) চাৰি হেজাৰ তালিকাভুক্ত কোম্পানীৰ ৰাজহ ছয় শতাংশ বৃদ্ধি পায়। এই একে সময়ছোৱাত কর্মচাৰীসকলৰ বাবদ হোৱা ব্যয় মাথোঁ ১৩ শতাংশহে বৃদ্ধি পায়। ২০২৩-২৪ত কর্মচাৰীসকলৰ বাবদ হোৱা ব্যয় ১৭ শতাংশ আছিল। অর্থাৎ কোম্পানীসমূহে কর্মবল সম্প্ৰসাৰণক লৈ ব্যাপক ব্যয় কর্তন কৰিছে।’ দেশৰ কৰ্প’ৰেট গোষ্ঠীসমূহৰ এনে আচৰণক লৈ উদ্বেগ প্রকাশ কবি সমীক্ষাটোত লগতে কোৱা হয়, ‘বিগত চাৰি বছৰত ভাৰতীয় কোম্পানীসমূহে এক সুস্থিৰ ২২ শতাংশ লাভ অর্জন কৰিবলৈ সক্ষম হয়। ইয়াৰ বিপৰীতে কৰ্মচাৰীসকলৰ বেতন বৃদ্ধি হোৱা নাই। বিশেষকৈ তথ্য প্রযুক্তি খণ্ডত নৱনিযুক্তসকলৰ দৰমহাত স্থৱিৰতা নামিছে। এনে অসমান দৰমহা বৃদ্ধিয়ে গুরুতব উদ্বেগৰ সৃষ্টি কৰিছে।’ দেশৰ কর্প’ৰেট গোষ্ঠীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি আৰু কৰ্মচাৰীৰ বেতন বৃদ্ধিৰ মাজত এক বৃহৎ অসমানুপাতৰ সৃষ্টি হোৱা বুলি সমীক্ষাটোত আঙুলিয়াই দিয়া হৈছে। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পাছত জাপানৰ অৱস্থাৰ কথা আঙুলিয়াই দি সমীক্ষাটোত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে যে দীর্ঘম্যাদী সুস্থিৰতা অর্জন, মূলধন আৰু শ্রমিকৰ মাজত সম্পদৰ এক সঠিক আৰু যুক্তিসংগত বিতৰণ অতি জৰুৰী হৈছে। মধ্যকালীনৰ পৰা দীর্ঘম্যাদী অবস্থালৈ বয়বস্তুৰ চাহিদা ধৰি ৰখা তথা কৰ্প’ৰেট গোষ্ঠীসমূহৰ ৰাজহ তথা লাভ বৃদ্ধি ধৰি ৰখাৰ স্বাৰ্থত সম্পদৰ যুক্তিসংগত আৰু সঠিক বিতৰণত সমীক্ষাটোৱে গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে। সমীক্ষাটোত কোৱা হয়, ‘জাপানী কর্প’ৰেট খণ্ডৰ চাকৰিয়াল, অৱসৰপ্ৰাপ্ত চাকৰিয়াল আৰু উপভোক্তাসকলে অধিক দামত সামগ্ৰী আৰু সেৱা যোগাৰ কৰিবলগীয়া হোৱাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত তেওঁলোকে ৰাষ্ট্ৰীয় আর্থিক বৃদ্ধিলৈ কম হাৰত বৰঙণি আগবঢ়াব পাৰে। ইয়াৰ বিপৰীতটো ঘটে পশ্চিমৰ দেশসমূহৰ ক্ষেত্ৰত। জাপানী কোম্পানীসমূহে নিজে দেশখনৰ উৎপাদনী খণ্ডৰ ভেটি নির্মাণ কৰি লাভ কৰ্মচাৰীসকলক দিয়ে। এইসমূহে কর্মচাৰীসকলক অতিমাত্রা বেতন নিদিয়ে। জাপান চৰকাৰে নিজে শীর্ষ আন্তঃগাঁথনি প্রকল্পসমূহত ব্যয় কৰে।’ লক্ষ্যণীয় যে কংগ্রেছসহ একাংশ বিৰোধী দলে শাসকীয় বিজেপিৰ কৰ্প’ৰেটপ্রীতিক সময়ে সময়ে সমালোচনা কৰি আহিছে। আনকি বিতর্কিত উদ্যোগপতি গৌতম আদানী স্বয়ং প্রধানমন্ত্রী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ অতি ঘনিষ্ঠ বুলি চর্চিত হয়। এনে অৱস্থাতে স্বয়ং কেন্দ্রই প্রস্তুত কৰা ২০২৪-২৫ বিত্তীয় বৰ্ষৰ আর্থিক প্রতিবেদনত বৃহৎ কর্প’ৰেট গোষ্ঠীৰ দ্বাৰা কৰ্মচাৰীৰ শোষণ ফাদিল হোৱাটোবে তাৎপর্য বহন কৰিছে। অর্থাৎ কর্মচাৰীসকলক প্রাপ্য বেতন বৃদ্ধিৰ পৰা বৃহৎ কর্প’ৰেট গোষ্ঠীসমূহে বঞ্চিত কৰি অহাটো এই প্রতিবেদনত স্পষ্ট হৈছে।
মূল্যবৃদ্ধি নিয়ন্ত্ৰণৰ দিশত চৰকাৰ, উদ্যোগ আৰু সচেতন সমাজ সকলে একেলগে কাম কৰাটো অতি জৰুৰী। অতি সোনকালে মুল্যবৃদ্ধি নিয়ন্ত্ৰণৰ ক্ষেত্ৰত পদক্ষেপ লোৱাটো অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয়। নহলে এইখন দেশৰে প্ৰজাই খাবলৈ নাপায় আঁকোৱালি লব লাগিব মৃত্যুক।
