ভাৰতৰ ই-কমাৰ্চ দ্ৰুত গতিত প্ৰসাৰিত হৈছে ।Quick Commerce বা দ্ৰুত কমাৰ্চ হৈছে এক প্ৰকাৰৰ ই-কমাৰ্চ যিয়ে গ্ৰাহকক সামগ্ৰীৰ দ্ৰুত ডেলিভাৰীত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।কিউ-কমাৰ্চ” বা “দ্ৰুত কমাৰ্চ” (Quick Commerce) হৈছে ই-কমাৰ্চৰ এটা নতুন আৰু বিকাশশীল ৰূপ, যাৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে অতি কম সময়ৰ ভিতৰত (সাধাৰণতে ১০-৩০ মিনিটৰ ভিতৰত) গ্ৰাহকক প্ৰয়োজনীয় সামগ্ৰীৰ যোগান ধৰে।
আমাজন আৰু ফ্লিপকাৰ্টৰ দৰে প্ৰতিষ্ঠিত খেলুৱৈয়ে পৰম্পৰাগত ই-কমাৰ্চত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰাৰ বিপৰীতে Zepto, Blinkit, আৰু ডানজোৰ দৰে উদ্যোগে তৎক্ষণাত সন্তুষ্টিৰ খুচুৰা বিক্ৰীৰ ক্ষেত্ৰত এক সুকীয়া বজাৰ দখল কৰিছে। দ্ৰুত বাণিজ্য হৈছে ই-কমাৰ্চৰ বিৱৰ্তনৰ পৰৱৰ্তী পদক্ষেপ আৰু নামটোৱেই কোৱাৰ দৰে ইয়াৰ সকলোবোৰ গতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। দ্ৰুত বাণিজ্য , যাক প্ৰায়ে Q-কমাৰ্চ বুলি কোৱা হয়, ই সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ অতি দ্ৰুত ডেলিভাৰী, যিয়ে যিকোনো সামগ্ৰী অতি কম সময়ৰ ভিতৰতে সেৱা প্ৰদান কৰে। দ্ৰুত বাণিজ্যৰ অৰ্থ সাধাৰণতে গ্ৰাহকে অৰ্ডাৰ দিয়াৰ এঘণ্টাৰ ভিতৰত ডেলিভাৰীৰ আশা কৰিব পাৰে।
ইণ্টাৰনেট আৰু স্মাৰ্টফোনৰ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধিৰ লগে লগে নগৰীয়া গ্ৰাহকসকলে গেলামাল, ঔষধ, আৰু ব্যক্তিগত সামগ্ৰীৰ তৎক্ষণাত ডেলিভাৰীৰ বাবে Blinkit, Zepto, আৰু Swiggy InstaMart ৰ দৰে প্লেটফৰ্মৰ ওপৰত ক্ৰমান্বয়ে নিৰ্ভৰশীল হৈছে। বিশেষকৈ কভিড-১৯ৰ পিছত দ্ৰুত ডেলিভাৰী সেৱাৰ চাহিদা বৃদ্ধিয়ে এই খণ্ডটোক নগৰীয়া খুচুৰা পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ কৰি তুলিছে।
ভাৰতৰ কেইটামান Quick Commerce Companies হৈছে Blinkit , Zepto , Swiggy InstaMart , BigBasket Now , Flipkart Minutes , Dunzo Daily, Amazon Fresh , M-Now (Myntra) ইত্যাদি।
ই গ্ৰাহকৰ তৎক্ষণাত সন্তুষ্টিৰ চাহিদা পূৰণ কৰে। সকলো ধৰণৰ বস্তু যেনে গেলামাল, ঔষধ, ব্যক্তিগত যত্নৰ সামগ্ৰী, আনকি ৰন্ধা খাদ্যও বিজুলীৰ গতিৰে ডেলিভাৰী কৰে। দ্ৰুত বাণিজ্যই অতি দ্ৰুত ডেলিভাৰীৰ ক্ৰমবৰ্ধমান চাহিদা পূৰণ কৰে, বিশেষকৈ চহৰ অঞ্চলত।
দ্ৰুত বাণিজ্যৰ দ্ৰুত সম্প্ৰসাৰণে বিশেষকৈ ডেলিভাৰী কৰ্মী আৰু মাইক্ৰ’-ৱেৰহাউছৰ কৰ্মচাৰীৰ বাবে উল্লেখযোগ্য নিয়োগৰ সুযোগ সৃষ্টি কৰিছে। ইয়াৰ উপৰিও ই গিগ অৰ্থনীতিত অৰিহণা যোগাইছে , কৰ্মশক্তিৰ এটা বৃহৎ অংশৰ বাবে নমনীয় উপাৰ্জনৰ সুযোগ প্ৰদান কৰিছে। ” ভাৰতৰ বুমিং গিগ আৰু প্লেটফৰ্ম অৰ্থনীতি” ৰ ওপৰত নিটি আয়োগৰ প্ৰতিবেদনত ২০২৯-৩০ চনৰ ভিতৰত ভাৰতৰ গিগ কৰ্মশক্তিৰ সংখ্যা ২ কোটি ৩৫ লাখ হ’ব বুলি প্ৰকল্প কৰা হৈছে, য’ত অকৃষি কৰ্মশক্তিৰ ৬.৭% আৰু মুঠ জীৱিকাৰ ৪.১% অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। লগতে, দ্ৰুত বাণিজ্যৰ বৃদ্ধিয়ে অংশকালীন বা নিশাৰ শ্বিফ্টৰ সুযোগো মুকলি কৰে, যাৰ ফলত দিনত কাম কৰা ব্যক্তিসকলে অতিৰিক্ত উপাৰ্জন কৰিব পাৰে। এই নমনীয়তাই গিগ অৰ্থনীতিক আৰু অধিক শক্তিশালী কৰে, কৰ্মশক্তিৰ বাবে বৈচিত্ৰময় উপাৰ্জনৰ পথ প্ৰদান কৰে।
এইবোৰে ভাৰতৰ ডিজিটেল অৰ্থনীতিক আৰু অধিক উন্নীত কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, জেপ্ট’ই চাহিদাৰ পূৰ্বাভাস, দক্ষ তথ্য ব্যৱস্থাপনা, আৰু অনুকূলিত ডেলিভাৰী পথৰ বাবে উন্নত এআই আৰু মেচিন লাৰ্নিং প্ৰযুক্তিৰ সহায় লয়।
দুৰ্গম অঞ্চলত ড্ৰ’ন ভিত্তিক ডেলিভাৰী পাইলটৰ দৰে প্ৰযুক্তিৰ লাভো এই খণ্ডই লাভ কৰিছে। Swiggy Instamart এ CyberHub, Gurugram ত InstaWarmer মুকলি কৰে , যিয়ে দিল্লীৰ শীতকালীন শীতকালত দৰ্শনাৰ্থীসকলৰ বাবে তৎক্ষণাত উষ্ণতা অনুভৱ কৰাৰ এক ইন্টাৰেক্টিভ আৰু উদ্ভাৱনীমূলক উপায় আগবঢ়ায়।
ই এক উচ্চ বৃদ্ধিৰ খণ্ডত পৰিণত হৈছে, কোটি কোটি ডলাৰৰ ষ্টাৰ্টআপে ভাৰতক বিশ্বব্যাপী উদ্ভাৱনৰ কেন্দ্ৰ হিচাপে স্থান দিছে। ২০২৩ চনত ষ্টাৰ্টআপৰ বাবে ভেঞ্চাৰ কেপিটেলৰ পুঁজি কমি অহাৰ লগে লগে জেপ্ট’ই ভাৰতৰ ৮৪ সংখ্যক ইউনিকৰ্ণ হোৱাৰ ধাৰাক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছিল। ভাৰতৰ দ্ৰুত বাণিজ্য কোম্পানীসমূহ বৃদ্ধি পোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকৰ বিশেষজ্ঞতা আৰু ব্যৱসায়িক মডেলসমূহ দক্ষিণ-পূব এছিয়া আৰু আফ্ৰিকাৰ উদীয়মান বজাৰসমূহলৈ ৰপ্তানি কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে।
ইয়াৰ দ্বাৰা ভাৰতৰ বিশ্বব্যাপী উপস্থিতি বৃদ্ধি হোৱাই নহয় ভাৰতীয় প্ৰযুক্তি আৰু লজিষ্টিক সমাধানৰ ৰপ্তানিতো অৰিহণা যোগাব। ইতিমধ্যে ছুইগি আৰু জ’মেটোৰ দৰে কোম্পানীয়ে দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ দৰে অঞ্চলত বজাৰ সম্প্ৰসাৰণৰ সুযোগ বিচাৰিছে।
Quick ৱৰ্ল্ডকমাৰ্চৰ বহুখিনি সুবিধা থকাৰ পিছতো বহুতো নেতিবাচক দিশো পৰিলক্ষিত হৈছে। ই-কমাৰ্চৰ দ্ৰুত বৃদ্ধি, বিশেষকৈ দ্ৰুত বাণিজ্যৰ উত্থানে গ্ৰাহকৰ আচৰণত বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন আনিছে যদিও ইয়াৰ ফলত নিয়ন্ত্ৰণ আৰু নৈতিক প্ৰত্যাহ্বানও উল্লেখযোগ্য। দ্ৰুত ডেলিভাৰীৰ বাবে মটৰবাইক আৰু একক ব্যৱহাৰৰ প্লাষ্টিক পেকেজিঙৰ ব্যাপক ব্যৱহাৰৰ প্ৰয়োজন হয়, যাৰ ফলত পৰিৱেশৰ বোজা বৃদ্ধি পায়। এই খণ্ডত সেউজ লজিষ্টিক বা কাৰ্বন নিৰপেক্ষ ডেলিভাৰী পদ্ধতি গ্ৰহণৰ বাবে এক ঐক্যবদ্ধ প্ৰচেষ্টাৰ অভাৱ। যদিও Zomato আৰু Swiggy য়ে ১০০% প্লাষ্টিক-নিৰপেক্ষ ডেলিভাৰী প্ৰৱৰ্তন কৰি প্লাষ্টিকৰ আৱৰ্জনা হ্ৰাস কৰাৰ পদক্ষেপ আৰম্ভ কৰিছিল, তথাপিও তেওঁলোকে সেইবোৰ কাৰ্যকৰী কৰাত ব্যৰ্থ হৈছিল।
ই-কমাৰ্চ পৰিবহণে CO 2 নিৰ্গমনত যথেষ্ট অৰিহণা যোগায়, ভাৰতে প্ৰতিটো পাৰ্চেলত 285 গ্ৰাম CO 2 ৰ হিচাপ দিয়ে , যিটো মুঠ ডেলিভাৰী নিৰ্গমনৰ ৫১%।
ডিজিটেলৰ দুৰ্বল অনুপ্ৰৱেশ, কম ব্যৱহাৰযোগ্য আয়, আৰু লজিষ্টিক প্ৰত্যাহ্বানসমূহে অৰ্ধ-নগৰীয়া আৰু গ্ৰাম্য অঞ্চলত এই খণ্ডৰ বৃদ্ধিত বাধাৰ সৃষ্টি কৰে। ইয়াৰ ফলত বজাৰ সম্প্ৰসাৰণৰ পৰিসৰ সীমিত হৈ পৰে আৰু দ্ৰুত বাণিজ্য চহৰৰ কেন্দ্ৰসমূহত সীমাবদ্ধ হৈ থাকে। উদাহৰণস্বৰূপে, ব্লিংকিটে ২৬খন চহৰত সেৱা আগবঢ়াইছে যদিও ৮০% নতুন ডাৰ্ক-ষ্ট’ৰ মুকলি কেৱল শীৰ্ষ ৮খন চহৰতহে হৈছিল।
ইয়াৰ উপৰিও , অস্বচ্ছ মূল্য নিৰ্ধাৰণৰ গঠন, অসামঞ্জস্যপূৰ্ণ ধন ঘূৰাই দিয়া নীতিয়ে গ্ৰাহকৰ আস্থাৰ ক্ষতি কৰে। দ্ৰুত বাণিজ্যিক কাৰ্য্যকলাপৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণমূলক তদাৰকীৰ অভাৱে জবাবদিহিতা আৰু স্বচ্ছতাৰ বিষয় উত্থাপন কৰে। শেহতীয়াকৈ প্ৰকাশিত এক প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা হৈছে যে ৪৮% অনলাইন বজাৰ কৰা লোকে ৰিটাৰ্ণ আৰু ৰিফাণ্ড নীতিৰ বাবে ভুল সামগ্ৰীৰ সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছিল, আনহাতে ২০% লোকে যোৱা বছৰত এবাৰ হ’লেও ভুৱা বা নকল সামগ্ৰী লাভ কৰিছিল।
ভাৰতে দ্ৰুত বাণিজ্য আৰু বহল ই-কমাৰ্চ খণ্ডক ফলপ্ৰসূভাৱে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবৰ বাবে চৰকাৰে দ্ৰুত বাণিজ্য আৰু ই-কমাৰ্চ খণ্ডৰ গিগ শ্ৰমিকসকলৰ বাবে ই ন্যায্য মজুৰি, বীমা, আৰু সুৰক্ষা ব্যৱস্থাৰ নিৰ্দেশ দিব লাগিব। গিগ আৰু প্লেটফৰ্ম কৰ্মীসকলক সামাজিক সুৰক্ষাৰ সুবিধা প্ৰদান কৰাৰ লক্ষ্যৰে সামাজিক সুৰক্ষা সংহিতা, ২০২০ ৰ অধীনত থকা বিধানসমূহ বলবৎ কৰি এই কাম সম্ভৱ হ’ব পাৰে।
কোম্পানীসমূহে ৰাইডাৰসকলক স্বাস্থ্য বীমা, দুৰ্ঘটনা কভাৰেজ, আৰু নিৰ্দিষ্ট কৰ্ম সময়ৰ ব্যৱস্থাও দিব লাগিব যাতে শোষণ হ্ৰাস পায় আৰু তেওঁলোকৰ জীৱনৰ মান উন্নত হয়।
ডেলিভাৰীৰ সময়সীমা নিয়ন্ত্ৰণ কৰাটো ডেলিভাৰী ৰাইডাৰসকলক অতিৰিক্ত বোজা ৰোধ কৰিবলৈ আৰু পথ সুৰক্ষাক প্ৰসাৰিত কৰিবলৈ অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
দ্ৰুত বাণিজ্যই ভাৰতৰ খুচুৰা ব্যৱসায়ত বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন আনিছে, তৎক্ষণাত সন্তুষ্টিৰ চাহিদা পূৰণ কৰি, উদ্ভাৱন, নিয়োগ, আৰু বজাৰ সম্প্ৰসাৰণৰ সুযোগ প্ৰদান কৰিছে। কিন্তু শ্ৰমিকৰ শোষণ, পৰিৱেশ প্ৰভাৱ, আৰু স্থানীয় ষ্ট’ৰৰ সৈতে প্ৰতিযোগিতা আদি প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ বাবে সাৱধানে নিয়ন্ত্ৰণৰ প্ৰয়োজন। বহনক্ষম বৃদ্ধিৰ বাবে শ্ৰমিক সুৰক্ষা, পৰিৱেশৰ মানদণ্ড, আৰু গ্ৰাহকৰ অধিকাৰ শক্তিশালী কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়। এটা কেন্দ্ৰীভূত নিয়ন্ত্ৰণ সংস্থা, মূল্য নিৰ্ধাৰণৰ স্বচ্ছতা, আৰু সৰু চহৰসমূহত ন্যায্য বৃদ্ধিৰ প্ৰসাৰে এটা ন্যায্য আৰু সুষম খণ্ড নিশ্চিত কৰিব পাৰে।
