ছিকিমৰ ৰাজ্যত্বৰ ৫০ বছৰ উদযাপন ৰাজতন্ত্ৰৰ পৰা গণতন্ত্ৰলৈ যাত্ৰা। ২০২৫ চনৰ ১৬ মে’ত ছিকিমে ভাৰতৰ সৈতে একত্ৰীকৰণৰ ৫০ টা বৰ্ষ সম্পূৰ্ণ কৰিলে। এই অর্ধশতাব্দীকালীন সময়ছোৱাত ছিকিমৰ ইতিহাস, ৰাজনীতি, সমাজ আৰু সাংস্কৃতিক পৰিচয়ত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন ঘটিছে। ১৯৭৫ চনত ৰাজ্যখন ভাৰতৰ ২২ সংখ্যক ৰাজ্য ৰূপে অন্তর্ভুক্ত হোৱাৰ লগে লগে সংবিধানৰ ৩৭১এফ ধাৰাৰ অধীনত বিশেষ সাংবিধানিক স্থিতি লাভ কৰে, যিয়ে ছিকিমৰ স্বতন্ত্ৰতা আৰু পৰিচয়ক সংৰক্ষণ কৰাৰ চেষ্টাত সহায়ক হয়।
ছিকিমৰ ৫০ বছৰীয়া যাত্ৰাই বহুত্ববাদী, ফেডাৰেল গণতন্ত্ৰ হিচাপে ভাৰতৰ শক্তিৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰে যিয়ে বৈচিত্ৰ্যক গ্ৰহণ কৰাৰ লগতে ৰাষ্ট্ৰীয় সংহতিক প্ৰসাৰিত কৰে। চহকী প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্যৰে সমৃদ্ধ এখন সুন্দৰ হিমালয় ৰাজ্য, ছিকিমৰ চহকী সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য, পৰম্পৰা, আৰু বৈচিত্ৰ্য সঁচাকৈয়ে মনোমোহা আৰু ইয়াৰ জনসাধাৰণ আৰু জাতিটোৰ বাবে অপৰিসীম গৌৰৱৰ উৎস। গেংটক হৈছে ছিক্কিমৰ ৰাজধানী আৰু ইয়াৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ চহৰ।
পূব হিমালয়ত অৱস্থিত ছিকিম এসময়ত নামজ্ঞাল ৰাজবংশৰ দ্বাৰা শাসিত বৌদ্ধ ৰাজ্য আছিল। কোৱা হয় যে বৌদ্ধ সন্ন্যাসী গুৰু ৰিম্পৌচেয়ে নৱম শতিকাত ছিক্কিম ভ্ৰমণ কৰি বৌদ্ধ ধৰ্ম আৰু ৰাজতন্ত্ৰৰ প্ৰচাৰ চলাইছিল। ১৬৪২ চনত নামজ্ঞাল ৰাজবংশৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। ইয়াৰ ১৫০ বছৰৰ ভিতৰত এই ৰাজ্যখনত নেপালী আক্ৰমণকাৰীয়ে লুণ্ঠন তথা বহুতো প্ৰাদেশিক ক্ষতিসাধন কৰিছিল। ইয়াৰ পিছতেই এই ৰাজখনে ব্ৰিটিছ শাসকৰ লগত সম্বন্ধ স্থাপন কৰিছিল। কিন্তু কিছুদিন পিছতেই, তেওঁলোকে ছিক্কিমক নিজৰ শাসনলৈ আনি ইয়াক এখন ব্ৰিটিছ সংৰক্ষিত ৰাজ্যলৈ পৰিৱৰ্তন কৰিছিল। ১৯৪৭ চনত ভাৰতৰ স্বাধীনতাৰ সময়ত ছিকিম ভাৰতৰ অধীনত সংৰক্ষিত ৰাজ্যত পৰিণত হয় আৰু নতুন দিল্লীয়ে ইয়াৰ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা, প্ৰতিৰক্ষা, আৰু যোগাযোগ ব্যৱস্থা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিছিল। কিন্তু আভ্যন্তৰীণ শাসন ব্যৱস্থা আছিল ৰাজতন্ত্ৰৰ হাতত, সেই সময়ত এক অস্থিৰ ৰাজনৈতিক পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰিলে। ৰাজনৈতিক পৰিৱৰ্তনৰ বীজ শিপাইছিল ১৯৭০ চনৰ আৰম্ভণিতে, যাৰ ফলত ১৯৭৫ চনৰ এপ্ৰিল মাহত এক ঐতিহাসিক গণভোট অনুষ্ঠিত হৈছিল, য’ত বিপুল সংখ্যাগৰিষ্ঠই ৰাজতন্ত্ৰ বিলুপ্ত কৰি ভাৰতীয় সংঘত যোগদানৰ বাবে ভোটদান কৰিছিল। এই সিদ্ধান্তক সাংবিধানিক সংশোধনী আৰু সংসদীয় অনুমোদনৰ জৰিয়তে আইনগতভাৱে ছিকিম ৰাজ্যৰ গতিপথ সলনি কৰি দিয়া হৈছিল। ১৯৭৫ চনৰ এক জনমতৰ পাছত ই এখন ৰাজ্য হিচাপে ভাৰতবৰ্ষৰ লগত মিলি যায়। ইয়াৰ ফলতেই ছিক্কিমত ৰাজতন্ত্ৰৰ অন্ত তথা ইয়াত ভাৰতীয় সংবিধানৰ নিয়ম-প্ৰণালীৰ মতে এখন ৰাজ্যলৈ পৰিৱৰ্তন হয়।
ছিকিমৰ ভাৰতত একত্ৰীকৰণৰ বাবে দুটা পদক্ষেপৰ সাংবিধানিক প্ৰক্ৰিয়া জড়িত আছিল। ৩৫ নং সাংবিধানিক সংশোধনী (১৯৭৪) ৰ জৰিয়তে ছিকিমক সহযোগী ৰাজ্যৰ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰা হয়, যিটো আছিল অস্থায়ী ব্যৱস্থা। পৰৱৰ্তী সময়ত ৩৬ সংখ্যক সাংবিধানিক সংশোধনী (১৯৭৫) ৰ জৰিয়তে ১৯৭৫ চনৰ ২৬ এপ্ৰিলৰ পৰা ছিকিমক আনুষ্ঠানিকভাৱে ভাৰতৰ ২২ সংখ্যক পূৰ্ণাংগ ৰাজ্য হিচাপে গণ্য কৰা হয়।
এই পৰিৱৰ্তনৰ সময়ত সংবিধানত ৩৭১এফ অনুচ্ছেদও সন্নিৱিষ্ট কৰা হয়, যিয়ে ছিকিমক বিশেষ সুৰক্ষাৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰে আৰু ইয়াৰ সুকীয়া আইনী, সাংস্কৃতিক আৰু প্ৰশাসনিক পদ্ধতিসমূহ সংৰক্ষণ কৰে। ১৯৭৫ চনৰ ২৩ এপ্ৰিলত লোকসভাই ৩৬ সংখ্যক সংবিধান সংশোধনী বিধেয়ক আৰু তিনিদিন পিছত ৰাজ্যসভাই গৃহীত কৰে। পৰৱৰ্তী সময়ত ৰাষ্ট্ৰপতিৰ সন্মতিৰ পিছত ৩৬ সংখ্যক সংশোধনী প্ৰণয়ন কৰা হয় আৰু ১৯৭৫ চনৰ ১৬ মে’ত ঠিক পঞ্চাশ বছৰৰ আগতে সংবিধানৰ ৩৭১-এফ অনুচ্ছেদত সন্নিৱিষ্ট কৰে আৰু ছিকিম ভাৰতৰ ২২ সংখ্যক ৰাজ্য হিচাপে পৰিগণিত হয়।
ছিকিম আৰু বাংলাদেশৰ মাজৰ মূল বিষয়টো প্ৰত্যক্ষ সংঘাত নহয়, বৰঞ্চ ভাৰত আৰু বাংলাদেশৰ মাজত দীৰ্ঘদিনীয়া সমস্যা তিস্তা জল বিবাদৰ পৰিণতিহে। তীস্তা নদী ছিকিমৰ পৰা উৎপত্তি হৈ বাংলাদেশ পোৱাৰ আগতে ভাৰতৰ মাজেৰে বৈ যায়। ছিকিম আৰু ভাৰতৰ পানী ব্যৱস্থাপনা পদ্ধতি বিশেষকৈ মথাউৰি আৰু বেৰেজ নিৰ্মাণে বাংলাদেশৰ পানীৰ প্ৰবাহত প্ৰভাৱ পেলায় আৰু উত্তেজনাৰ সৃষ্টি কৰে।
নাথুলা আৰু চোলা সংঘৰ্ষ আছিল ১৯৬৭ চনত ভাৰত আৰু চীনৰ মাজত হিমালয়ান ৰাজ্য ছিকিমৰ সীমান্তৰ কাষত সংঘটিত হোৱা ধাৰাবাহিক সামৰিক সংঘৰ্ষ৷ বিশেষকৈ হিমালয় অঞ্চলত ভাৰত আৰু চীনৰ মাজত সীমা বিবাদ আৰু উত্তেজনাৰ পৰাই এই সংঘাতৰ সৃষ্টি হৈছিল। সংঘাতৰ অন্ত পৰাত ছিকিমৰ পৰা চীনৰ সামৰিক বাহিনীয়ে প্ৰত্যাহাৰ কৰে।ভাৰতে চীনৰ আক্ৰমণক প্ৰতিহত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু যথেষ্ট ক্ষতিসাধন কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। ১৯৬৭ চনৰ সংঘাতক এক উল্লেখযোগ্য মুহূৰ্ত হিচাপে দেখা যায় য’ত ভাৰতে নিজৰ সামৰিক শক্তি প্ৰদৰ্শন কৰিছিল। ১৯৭৫ চনত ছিকিমে ভাৰতত যোগদানৰ সপক্ষে অতিশয় ভোটদান লাভ কৰে। সেই সময়ত চীনে প্ৰতিবাদ কৰিছিল আৰু ইয়াক অবৈধ বুলি নাকচ কৰিছিল। ২০০৩ চনৰ চীন-ভাৰতীয় স্মাৰকপত্ৰখনক বাস্তৱিকতে চীনে এই সংলগ্নকৰণক গ্ৰহণ কৰা বুলি প্ৰশংসা কৰিছিল। চীনে ছিকিমক ভাৰতৰ অংশ হিচাপে দেখুওৱা এখন মানচিত্ৰ প্ৰকাশ কৰে আৰু বৈদেশিক মন্ত্ৰালয়ে ইয়াক চীনৰ “সীমান্ত দেশ আৰু অঞ্চল”ৰ তালিকাৰ পৰা আঁতৰাই পেলায়। কিন্তু ছিকিম-চীন সীমান্তৰ উত্তৰতম বিন্দু “দ্য ফিংগাৰ” বিবাদ আৰু সামৰিক কাৰ্যকলাপৰ বিষয় হৈয়েই আছে।
ছিকিম ৰাজ্যৰ অৰ্থনৈতিক অৱস্থা কৃষি আৰু পৰ্যটনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল।ৰাজ্যখনৰ অংশই কৃষিৰ বাবে অনুপযোগী। তথাপি, বহুতো এঢলীয়া ঠাই কৃষিৰ বাবে উপযোগী কৰি তোলা হৈছে। উপত্যকাৰ কাষৰ টেৰেচযুক্ত পথাৰত কুঁহিয়াৰ (কুঁহিয়াৰ), চাউল , ঘেঁহু, ঘেঁহু , আৰু যৱ উৎপাদন কৰা হয়। বীন, আদা, আলু, শাক-পাচলি, ফল-মূল, চাহ আদিও খেতি কৰা হয়। ছিকিম বিশ্বৰ অন্যতম প্ৰধান উৎপাদক…ইলাচি . ছিকিমৰ বহু খেতিয়কে গৰু, গাহৰি, ভেড়া, ছাগলী, হাঁহ-কুকুৰা আদিও পশুধন পালন কৰে। গৰু আৰু ম’হ মূলতঃ উপগ্রীষ্মমণ্ডলীয় আৰ্দ্ৰ বেল্টত সীমাবদ্ধ থাকে, আনহাতে উত্তৰত অধিক উচ্চতাত য়াক আৰু ভেড়া জাক পালন কৰা হয়।
ভাৰতবৰ্ষৰ ছিক্কিম হৈছে এনে এক ৰাজ্য য’ত নেপালী সম্প্ৰদায় মানুহৰ সংখ্যা সকলোতকৈ বেছি। ১৯৭৭ চনৰ ছিকিম চৰকাৰী ভাষা আইনখনে নেপালী ভাষাক চৰকাৰী ভাষা হিচাপে স্বীকৃতি দিয়ে আৰু পিছলৈ ইয়াক ১৯৯২ চনত সংবিধানৰ অষ্টম অনুসূচীত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয় ইয়াত ১১টাকৈ চৰকাৰী ভাষা ব্যৱহৃত হয়- নেপালী, লেপছা, ভূটিয়া, লিম্বু, নেৱাৰী, ৰায়, গুৰুঙ, মাংগাৰ, শ্বেৰ্পা, তামাঙ আৰু ছুনৱাৰ। স্কুল সমূহত শিক্ষাৰ মাধ্যম হিচাপে আৰু চৰকাৰী নথি-পত্ৰত ইংৰাজী ব্যৱহৃত হয়। নেপালী ভাষা আৰু নেপালী ভাষাভাষীৰ ওপৰত কিছু পৰিসৰে চলি থকা বৰ্ণবিদ্বেষমূলক মনোভাৱ আৰু অপপ্ৰচাৰে বিভেদৰ সৃষ্টি কৰিছে।
২০০৩ চনত ছিকিমে সম্পূৰ্ণ জৈৱিক হোৱাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল। ২০১৬ চনৰ ভিতৰত ই বিশ্বৰ প্ৰথমখন ১০০% জৈৱিক ৰাজ্য হিচাপে পৰিগণিত হয়, যিটো বহনক্ষম কৃষিৰ এক মাইলৰ খুঁটি হিচাপে বিশ্বজুৰি স্বীকৃতি লাভ কৰে।
ৰাজ্যখনৰ বাবে জীৱনৰেখা হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে পৰ্যটন। পৃথিৱীৰ তৃতীয় উচ্চতম শৃংগ কাঞ্চনজংঘা, ছিক্কিমৰ উত্তৰ-পশ্চিম দিশত নেপালৰ সীমাৰ ওচৰত অৱস্থিত। ইয়াক ছিক্কিমৰ বহুতো ঠাইৰপৰা দেখা পোৱা যায়। হিমালয়ৰ ট্ৰেইলত ট্ৰেকিং হওক বা চিত্ৰময় উপত্যকাৰ ওপৰেৰে পেৰাগ্লাইডিং হওক, ছিকিমে সকলো আগ্ৰহৰ ভ্ৰমণকাৰীৰ বাবে কাৰ্য্যকলাপ আগবঢ়ায়। অতুলনীয় প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্য আৰু সাংস্কৃতিক সমৃদ্ধিৰে ছিকিমে ভ্ৰমণকাৰীৰ হৃদয় মোহিত কৰি ৰাখিছে, ভ্ৰমণ কৰা সকলোৰে বাবে স্মৰণীয় অভিজ্ঞতাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দি আহিছে। ১৯৯৭-২০২১ চনৰ ভিতৰত বছৰি গড়ে ৪.৬ লাখ পৰ্যটক ছিকিমলৈ আহিছে। মাত্ৰ এবছৰত (২০১৭–১৮) ঘৰুৱা পৰ্যটন ৩.৬৫%, আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যটন ৪৪.৯২% বৃদ্ধি পাইছে। ভাৰত পৰ্যটন পৰিসংখ্যা (২০১৯) অনুসৰি, গৃহ আৰু বিদেশী পৰ্যটক উভয়ৰ হাৰত উল্লেখযোগ্য বৃদ্ধিৰে পৰ্যটন ছিকিমৰ অৰ্থনীতিৰ মূল খুঁটি ৰূপে গঢ় লৈছে।যোৱা দশকত ছিকিমত পৰ্যটকৰ সংখ্যা ক্ৰমাগতভাৱে বৃদ্ধি পাইছে, ২০১৩ চনত ৫৭৬,৭৪৯ৰ পৰা ২০২৩ চনত ১,৬২৫,৫৭৩লৈ বৃদ্ধি পাইছে। পৰ্যটন আৰু অসামৰিক বিমান পৰিবহণ বিভাগৰ পৰিসংখ্যাই প্ৰকাশ কৰা তথ্য অনুসৰি ২০২৪ চনৰ ৩১ মাৰ্চলৈকে ছিকিমে অভিলেখ ভংগকাৰী ২৯০,৪০১ পৰ্যটকক আদৰণি জনাইছিল ইয়াৰে ২৫৬,৫৩৭ জন ৰাজ্যৰ অতিথি আৰু ৩০,৮৬৪ জন বহিঃৰাজ্যৰ দৰ্শনাৰ্থী আছিল।
ছিকিমত তাম, সীহ, জিংক খনন কৰা হয়। ৰাজ্যখনত কয়লা, গ্ৰেফাইট, চূণশিলকে ধৰি অন্যান্য খনিজ পদাৰ্থৰ নিক্ষেপও আছে। ছিকিমৰ খনিজ সম্পদৰ এক অংশহে ব্যৱসায়িকভাৱে শোষণ কৰা হয় ৷
NEIIPP নীতিৰ অধীনত ছিকিম উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ অংশ ৰূপে ৰাজনৈতিক-অৰ্থনৈতিক ক্ষেত্ৰত আগবাঢ়িছে। জলবিদ্যুৎ উৎপাদনত ৰাজ্যখনৰ অংশীদাৰিত্ব উল্লেখযোগ্য, যদিও কেন্দ্ৰীয় বিনিয়োগ, নীতি পৰিচালনা আৰু গৱেষণাৰ ক্ষেত্ৰত অধিক তৎপৰতাৰ অভাৱ অনুভৱ হয়। ছিকিমৰ তিস্তা নদী ব্যৱস্থাৰ জলবিদ্যুৎ সম্ভাৱনা যথেষ্ট। কেইটামান বৃহৎ জলবিদ্যুৎ ষ্টেচন আৰু বহুতো সৰু সৰু উদ্যোগ আছে যিয়ে গেংটক , ৰংপো, চিংটাম, আৰু মংগানক শক্তি প্ৰদান কৰে। উত্তৰ-পূব বৈদ্যুতিক শক্তি নিগম লিমিটেড (NEEPCO)ৰ মতে, উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ ৪০% জলবিদ্যুৎ সম্ভাৱনাৰ উল্লেখযোগ্য অংশ উৎপাদন কৰি ভাৰতৰ নবীকৰণযোগ্য শক্তি খণ্ডত ছিকিমে যথেষ্ট অৰিহণা যোগায়।
উৎপাদনৰ ক্ষেত্ৰত ১৯৭০ চনৰ আৰম্ভণিলৈকে ছিকিমত কেৱল কুটিৰ উদ্যোগ আছিল। সেই সময়ত হাতেৰে বোৱা বস্ত্ৰ, কাৰ্পেট, কম্বল উৎপাদন কৰাৰ লগতে পৰম্পৰাগত হস্তশিল্প, যেনে এম্ব্ৰয়ডাৰী, স্ক্ৰল পেইন্টিং, কাঠ খোদিত আদি। সেই সময়ৰ পৰাই কেইবাটাও ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগৰ বিকাশ ঘটিছে। এইবোৰে বিশেষকৈ প্ৰচেছড খাদ্য (মদকে ধৰি), ঘড়ী আৰু ঘড়ীৰ মণি, আৰু সৰু সৰু ইলেক্ট্ৰনিকছৰ অংশ উৎপন্ন কৰে।
NCRB (২০২২) অনুসৰি, ছিকিমত আত্মহত্যাৰ হাৰ ৪৩.১% আছিল—ভাৰতৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বেছি। NFHS অনুসৰি, পত্নী নিৰ্যাতনৰ হাৰ ২০১৫-১৬ চনত ২.৬%ৰ পৰা ২০১৯-২০ চনত ১২.১%লৈ বৃদ্ধি পাইছে। লগতে, ২০১১ অনুসৰি লিংগ অনুপাত ৮৯০, যি ৰাষ্ট্ৰীয় গড়তকৈ কম। এই সমগ্ৰ তথ্যসামগ্ৰীয়ে সামাজিক স্বাস্থ্য আৰু নীতি গঠনত অধিক মনোযোগৰ আৱশ্যকতা প্ৰকাশ কৰে।
২০২৩ চনৰ GLOF ঘটনাই জলবায়ু বিপৰ্যয়ৰ ক্ষেত্ৰত ছিকিমৰ সংকটজনক অৱস্থাক উন্মোচন কৰে। ছিকিমত দক্ষিণৰ প্ৰায় গ্রীষ্মমণ্ডলীয় পৰিস্থিতিৰ পৰা আৰম্ভ কৰি উত্তৰত ভয়াৱহ পাহাৰীয়া জলবায়ুলৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ জলবায়ু দেখিবলৈ পোৱা যায়। গেংটকত জানুৱাৰী মাহত (আটাইতকৈ ঠাণ্ডা মাহ) উষ্ণতা নিম্ন ৩০ ফাৰেনহাইট (প্ৰায় ০ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ)লৈ নামি যায় আকৌ আগষ্ট মাহত (আটাইতকৈ উষ্ণ মাহ) তাপমাত্ৰা নিম্ন ৮০ ফাৰেনহাইট (প্ৰায় ২৮ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ) হ’ব পাৰে। উচ্চতা আৰু সংস্পৰ্শৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি বাৰ্ষিক বৰষুণৰ পৰিমাণ ৫০ৰ পৰা ২০০ ইঞ্চি (১,২৭০ৰ পৰা ৫,০৮০ মিলিমিটাৰ) হয়, বেছিভাগেই দক্ষিণ-পশ্চিম বাৰিষাৰ মাহত (মে’ৰ পৰা অক্টোবৰলৈকে) হয়। প্ৰচণ্ড বৰষুণ আৰু বৰফৰ ফলত প্ৰায়ে ধ্বংসাত্মক ভূমিস্খলন আৰু হিমস্খলনৰ সূচনা হয় । পাহাৰীয়া অঞ্চলত স্থায়ী অভিযোজন নীতি, স্থানীয় গৱেষণা আৰু প্ৰযুক্তি উন্নয়ন একান্ত প্ৰয়োজন।
ছিকিমৰ দুই পঞ্চমাংশতকৈও অধিক ঠাই বনাঞ্চল। প্ৰায় ৫,০০০ ফুট (১,৫০০ মিটাৰ) তলত পোৱা উপগ্রীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যত ছাল (এবিধ কঠিন কাঠ), পাণ্ডানাছ, তাল, বাঁহ, ফাৰ্ণ, অৰ্কিড আদি সাধাৰণ।আলপাইন টাণ্ড্ৰাই অধিক উচ্চতাত অৰণ্যৰ ঠাই আগুৰি আছে। ছিকিম ক’লা ভালুক, বাদামী ভালুক, ৰঙা পাণ্ডা, অসংখ্য প্ৰজাতিৰ হৰিণ, নীলা ভেড়া , গ’ৰাল (সৰু ছাগলীৰ দৰে স্তন্যপায়ী), আৰু তিব্বতী এন্টিল’প আদি চহকী আৰু বৈচিত্ৰময় প্ৰাণীৰে ভৰপূৰ । লগতে বাঘ, নাহৰফুটুকী, আৰু ক্ষুদ্ৰ মেকুৰীও পোৱা যায়। চৰাইৰ প্ৰাণীৰ ভিতৰত ফেচেণ্ট, পাৰ্ট্ৰিজ, বতা চৰাই , ঈগল, বাৰবেট, হিমালয়ৰ কোকিল, তিব্বতী ক’লা কাউৰী, আৰু মিনিভেট আদি অন্তৰ্ভুক্ত। ছিকিমত কেইবাখনো ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু কেইবাটাও বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য আছে, যিয়ে ৰাজ্যখনৰ বৈচিত্ৰময় উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ বাবে এক সুৰক্ষিত পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰে। যিটো শৃংগৰ পৰা ইয়াৰ নাম লোৱা হৈছে তাৰ ওচৰৰ কাঞ্চনজংগা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান (১৯৭৭ চনত প্ৰতিষ্ঠা) ভাৰতৰ উচ্চ উচ্চতাৰ সংৰক্ষণ অঞ্চলসমূহৰ ভিতৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ অঞ্চলসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম।
ছিকিমৰ একত্ৰীকৰণৰ ঘটনাবলী গণতান্ত্ৰিক আৰু ৰাজনৈতিক দৃষ্টিৰে গভীৰ বিশ্লেষণৰ দাবী কৰে। এই পৰিবৰ্তনযাত্ৰা নাটকীয় নাছিল যদিও, ভূ-ৰাজনৈতিক বাস্তবতা আৰু স্থানীয় জনচেতনা মিলি ছিকিমক নতুন দিশত আগবঢ়ায়। নেহৰুৰ এক প্ৰসিদ্ধ মন্তব্য—“ভাৰতে নিজকে পুনৰ আৱিষ্কাৰ কৰে”—ছিকিমৰ পৰিপ্ৰেক্ষিততো প্ৰাসংগিক হৈ পৰে। পঞ্চাশ বছৰীয়া এই যাত্ৰাৰ অন্তত ছিকিমে নিজ পৰিচয়, স্বতন্ত্ৰতা আৰু বিকাশৰ মাজত এক সূক্ষ্ম সন্থুলনত আগবাঢ়িছে। জাতীয় সংহতি, পৰিৱেশ সংৰক্ষণ, মহিলা-যুৱ নীতি আৰু সামাজিক ন্যায় এই সকলো উপাদান সংগঠিত কৰি ছিকিমে এক নতুন গণতান্ত্ৰিক দিশত যাত্ৰা অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।
