উৎস বুদ্ধিমত্তা (OSINT) হৈছে ৱেবছাইট আৰু ছ’চিয়েল মিডিয়া প্লেটফৰ্মৰ দৰে বিভিন্ন উৎসৰ পৰা তথ্য সংগ্ৰহ কৰাৰ পদ্ধতি । এই পদ্ধতিয়ে সমগ্ৰ বিশ্বৰ চোৰাংচোৱা সংস্থা আৰু সামৰিক ৰণনীতিবিদৰ কৌশল সলনি কৰিছে ।মুক্ত উৎস বুদ্ধিমত্তা বা OSINT (Open Source Intelligence) হৈছে বিভিন্ন উৎস যেনে ৱেবছাইট, ছ’চিয়েল মিডিয়া প্লেটফৰ্ম যেনে ইউটিউব, ইনষ্টাগ্ৰাম, টুইটাৰ আৰু ফেচবুক; ছপা মাধ্যম, প্ৰবন্ধ, প্ৰতিবেদন, ছবি, ভিডিঅ’, ডাৰ্ক ৱেব আদিৰ পৰা তথ্য সংগ্ৰহ কৰা এক পদ্ধতি। ই তদন্তকাৰীসকলৰ বাবে এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ দক্ষতা আৰু ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হয়: ভাবুকিসমূহৰ মূল্যায়ন কৰা, সিদ্ধান্ত লোৱা, নিৰ্দিষ্ট প্ৰশ্নসমূহৰ উত্তৰ দিয়া, আৰু এটা প্ৰতিষ্ঠানৰ চিস্টেম আৰু নেটৱৰ্কসমূহত দুৰ্বলতাসমূহ চিনাক্ত কৰা।
মুক্ত উৎস বুদ্ধিমত্তাই বিৰোধীৰ সামৰ্থ্যৰ বিষয়ে জনাৰ ক্ষমতা প্ৰদান কৰে। ভাৰতীয় চোৰাংচোৱা সংস্থাবোৰেও এনে প্লেটফৰ্ম সৃষ্টি কৰিব পাৰে য’ত তেওঁলোকে OSINT তথ্য সংগ্ৰহ আৰু বিশ্লেষণ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্লেষক আৰু বিশেষজ্ঞৰ এটা দল বিকশিত কৰিব পাৰে। উক্ত উদ্দেশ্যৰ বাবে প্ৰতিৰক্ষা চোৰাংচোৱা সংস্থা (ডিআইএ), ৰাষ্ট্ৰীয় কাৰিকৰী গৱেষণা সংস্থা (এনটিআৰঅ’) আৰু ইছৰোৰ প্ৰতিৰক্ষা প্ৰতিচ্ছবি প্ৰক্ৰিয়াকৰণ আৰু বিশ্লেষণ কেন্দ্ৰ (ডিআইপিএচি), ৰাষ্ট্ৰীয় কাৰিকৰী গৱেষণা সংস্থা (এনটিআৰঅ’) আৰু ইছৰোৰ সহযোগিতাৰ সৈতে এক সমন্বিত OSINT কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰিব লাগিব, যাতে তথ্য আহৰণ আৰু OSINT-ৰ প্ৰতি ইয়াৰ দৃষ্টিভংগী উন্নত কৰাৰ বাবে সঁজুলিৰ বিকাশৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়। ই চাইবাৰ সুৰক্ষা পেছাদাৰীসকলৰ বাবে এটা শক্তিশালী আহিলা কাৰণ ই তেওঁলোকক ব্যয়বহুল আৰু সময়সাপেক্ষ পৰম্পৰাগত চোৰাংচোৱা পদ্ধতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ নকৰাকৈ সম্ভাৱ্য লক্ষ্যৰ বিষয়ে তথ্য সংগ্ৰহ কৰাত সহায় কৰে।
OSINT ক্ৰমান্বয়ে গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে। কিয়নো প্ৰযুক্তিৰ দ্ৰুত পৰিৱৰ্তনৰ বাবে ৰাজহুৱাভাৱে উপলব্ধ তথ্যৰ পৰিমাণ অধিক দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি হৈ আছে। শেহতীয়া তথ্য অনুসৰি, বিশ্বজুৰি প্ৰতিদিনে 361.6 বিলিয়ন ইমেইল; দৈনিক 8.5 বিলিয়ন গুগল অনুসন্ধান আৰু 500 নিযুত টুইট; ফেচবুকৰ ৩ বিলিয়ন মাহিলি ইউজাৰ আৰু দৈনিক ৩৫০ মিলিয়ন ফটো আপলোড কৰা হয়।
ইয়াৰ উপৰি, বৰ্তমান আমেৰিকান প্লেনেট লেব, ব্লেকস্কাই, কেপেলা স্পেচ, মেক্সাৰ, ষ্টাৰলিংক, ছেটেলাইট ইমেজিং কৰ্প’ৰেচন, ঝুহাই অৰ্বিটা এৰোস্পেচ ছায়েন্স এণ্ড টেকন’লজী আৰু এছচিএছ স্পেচৰ দৰে কোম্পানীবোৰে বিশ্বৰ এক নিযুত ছবি প্ৰস্তুত কৰি ভূ-স্থানিক বুদ্ধিমত্তা প্ৰদান কৰি OSINT-ক শ শ উন্নত হাই-ৰিজলিউশ্বন উপগ্ৰহৰ দ্বাৰা সুবিধা প্ৰদান কৰে। যিয়ে আপোনাক ১৭০ টাতকৈও অধিক সামাজিক নেটৱৰ্কত ব্যৱহাৰকাৰীৰ নাম বিচাৰি উলিয়াবলৈ সহায় কৰিব পাৰে। Maltego ৰ দৰে গ্ৰাফিকেল লিংক বিশ্লেষণ সঁজুলি, যিয়ে ব্যৱহাৰকাৰীসকলক পৃথক তথ্যৰ গোটসমূহৰ মাজত দৃশ্যায়ন আৰু সংযোগ নিৰ্মাণ কৰাৰ অনুমতি দিয়ে।
আমি সকলোৱে দৈনন্দিন জীৱনত বিভিন্ন কাৰণত OSINT ব্যৱহাৰ কৰো। লগতে চৰকাৰ, আইন প্ৰয়োগকাৰী সংস্থা, সৈনিক, তদন্তকাৰী সাংবাদিক, মানৱ অধিকাৰৰ তদন্তকাৰী, ব্যক্তিগত তদন্তকাৰী, আইন প্ৰতিষ্ঠান, তথ্য সুৰক্ষা, চাইবাৰ ভাবুকি চোৰাংচোৱা , কলম পৰীক্ষক আদিয়ে তথ্যৰ বাবে ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰে। বিশ্বাসযোগ্যতা পৰীক্ষা কৰিবলৈ যেনে ফেচবুকৰ বজাৰত আপোনাক কিবা এটা বিক্ৰী কৰা ব্যক্তিজনৰ বিষয়ে অধিক জানিবলৈ মুক্ত উৎসৰ তথ্য ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে।আপুনি হয়তো ডেটিং এপত বা কাৰোবাক চাকৰিৰ বাবে নিযুক্তি দিয়াৰ আগতে লগ পোৱা কাৰোবাৰ ওপৰত গৱেষণা কৰিব পাৰে।
২০২২ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ইউক্ৰেইন বাহিনীয়ে ৰাছিয়ান বাহিনীক লক্ষ্য কৰি আমেৰিকাৰ OSINT কোম্পানী পালাণ্টিয়াৰৰ বিতং ডিজিটেল মানচিত্ৰ ব্যৱহাৰ কৰিছে। ২০২০ চনত গালৱান ঘটনাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বেছিভাগ ছবি মেক্সাৰৰ দ্বাৰা বাণিজ্যিকভাৱে প্ৰদান কৰা হৈছে। অষ্ট্ৰেলিয়ান ষ্ট্ৰেটেজিক পলিচী ইনষ্টিটিউটে ২০২২ চনত গালৱানত সংঘৰ্ষ সম্পৰ্কীয় উপগ্ৰহীয় ছবিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰতিবেদন আৰু বিশ্লেষণ দিয়ে। ২০২৩ চনৰ এপ্ৰিল মাহত নৌ প্ৰযুক্তি আলোচনীখনে ভাৰতীয় নৌসেনাক পোৰ্ট ছুডানৰ (অপাৰেচন কাবেৰী) পৰা শৰণাৰ্থীসকলক স্থানান্তৰ কৰাৰ বাবে ব্লেকস্কাই ছবি ব্যৱহাৰ কৰিছিল।
OSINT-এ সমগ্ৰ বিশ্বৰ চোৰাংচোৱা সংস্থা আৰু সামৰিক ৰণনীতিবিদৰ কৌশল সলনি কৰিছে। তথ্যৰ উভৈনদীৰ ফলত সমগ্ৰ বিশ্বৰ চোৰাংচোৱা সংস্থাসমূহে OSINT সংগ্ৰহ, একত্ৰিত আৰু বিশ্লেষণ কৰিবলৈ সংগ্ৰাম কৰি আছে। সেয়েহে, 2005 চনত আমেৰিকাৰ হাউছ উপ-সমিতিয়ে আমেৰিকাৰ চোৰাংচোৱা সম্প্ৰদায়ক অনুকূলিত OSINT প্ৰদানৰ বাবে উচ্চ দক্ষ বিশ্লেষক বিকশিত কৰি OSINT-ক তেওঁলোকৰ নিজৰ তথ্যৰ সমতুল্যভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়ে।
২০২২ চনৰ মে’ মাহত আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পুনৰীক্ষণ কাৰ্যালয়ে জনাইছিল যে ই OSINT সম্পৰ্কীয় চোৰাংচোৱা কামৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ আগন্তুক ১০ বছৰৰ বাবে ব্লেকস্কাই, প্লেনেট আৰু মেক্সাৰৰ দৰে কোম্পানীবোৰক বিলিয়ন ডলাৰ প্ৰদান কৰিব । ২০২৩ চনৰ অক্টোবৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰীয় চোৰাংচোৱা সঞ্চালকৰ আমেৰিকান কাৰ্যালয়ে চাইবাৰ বিশেষজ্ঞ জেচন বেৰেটক চোৰাংচোৱা সম্প্ৰদায়ৰ ৰাষ্ট্ৰীয় OSINT ৰণনীতি বিকশিত কৰিবলৈ আহ্বান জনায়।
চীনা চোৰাংচোৱা সংস্থাসমূহেও OSINT-ত বিৰোধীৰ সামৰ্থ্যৰ বিষয়ে শিকিবলৈ ক্ষমতা প্ৰদান কৰিছে। ভাৰতীয় চোৰাংচোৱা সংস্থাবোৰেও এনে প্লেটফৰ্ম সৃষ্টি কৰিব লাগিব, য’ত তেওঁলোকে OSINT তথ্য সংগ্ৰহ আৰু বিশ্লেষণ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্লেষক আৰু বিশেষজ্ঞৰ এটা দল বিকশিত কৰিব পাৰে। উক্ত উদ্দেশ্যৰ বাবে প্ৰতিৰক্ষা চোৰাংচোৱা সংস্থা (ডিআইএ), ৰাষ্ট্ৰীয় কাৰিকৰী গৱেষণা সংস্থা (এনটিআৰঅ’) আৰু ইছৰোৰ প্ৰতিৰক্ষা প্ৰতিচ্ছবি প্ৰক্ৰিয়াকৰণ আৰু বিশ্লেষণ কেন্দ্ৰ (ডিআইপিএচি), ৰাষ্ট্ৰীয় কাৰিকৰী গৱেষণা সংস্থা (এনটিআৰঅ’) আৰু ইছৰোৰ সহযোগিতাৰ সৈতে এক সমন্বিত OSINT কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰিব লাগিব, যাতে তথ্য আহৰণ আৰু OSINT-ৰ প্ৰতি ইয়াৰ দৃষ্টিভংগী উন্নত কৰাৰ বাবে সঁজুলিৰ বিকাশৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়।
বাণিজ্যিক উপগ্ৰহ আৰু মোবাইল ফোনৰ ব্যৱহাৰে সামৰিক গোপনীয়তাৰ সমগ্ৰ ধাৰণাটো সলনি কৰিছে। উদাহৰণ স্বৰূপে, ইউক্ৰেইন বাহিনীয়ে বাণিজ্যিক উপগ্ৰহ ছবি, সামাজিক মাধ্যমৰ পোষ্ট, স্মাৰ্ট ফোন ছবি, বাণিজ্যিক ড্ৰোণ ভিডিঅ’ আদিৰ সহায়ত ৰাছিয়াৰ সামৰিক বাহিনীৰ কৌশলগতভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান বিচাৰি পাইছিল। বাণিজ্যিক উপগ্ৰহৰ সহজ উপলব্ধতাই সামৰিক বাহিনীৰ অৱস্থান আৰু বুদ্ধিমত্তা, নিৰীক্ষণ আৰু পুনৰীক্ষণ (আইএছআৰ) সামৰ্থ্যক সীমাবদ্ধ কৰি তুলিছে।
OSINT-ৰ বাবে ব্যাপক প্ৰক্ৰিয়াকৰণ আৰু বিশ্লেষণৰ প্ৰয়োজন। কিয়নো এনে তথ্য সংগ্ৰহ, বিশ্লেষণ আৰু তৎক্ষণাৎ প্ৰচাৰ কৰাৰ পিছত কেৱল বুদ্ধিমত্তা হৈ পৰে। সেই অনুসৰি, নিৰ্দিষ্ট আৰু নিৰ্ধাৰিত ছফ্টৱেৰৰ দাবী কৰা ৱেবছাইট, ছবি আৰু ছবিবোৰ নিৰন্তৰ ট্ৰেকিং কৰাৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে। অৰ্বিটাল ইনচাইট, শ্লেক, ভিভিজিবল টেকন’লজিছ, ভিফ্ৰেম, ট্ৰেকুৰ, জিগনেল লেবছ, ডেজ্জাই, নেটিকল লেব আৰু চিটিবিটছৰ দৰে কোম্পানীবোৰত এনে স্পষ্ট অচিণ্ট সঁজুলি আছে।
দৃশ্যমান প্ৰযুক্তিয়ে আমাজন আৰু ফেচবুকৰ দৰে ছাইটত পোষ্ট আৰু ভিডিঅ’ ক্লিপ ট্ৰেক কৰিবলৈ সক্ষম। ভিএফইএমত নিউৰাল নেটৱৰ্ক ব্যৱহাৰ কৰি সংঘৰ্ষ ক্ষেত্ৰ মাধ্যম বিশ্লেষণ কৰাৰ বাবে কম্পিউটাৰ ভিজন প্ৰযুক্তি আছে (কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ এক পদ্ধতি যিয়ে কম্পিউটাৰবোৰক মানুহৰ মগজুৰ দ্বাৰা অনুপ্ৰাণিত ধৰণে ডাটা প্ৰক্ৰিয়া কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে), যিবোৰ সংশ্লেষিত তথ্যৰ দ্বাৰা চালিত (বাস্তৱ পৃথিৱীৰ ঘটনাৰ দ্বাৰা উৎপন্ন হোৱাৰ সলনি কৃত্ৰিমভাৱে নিৰ্মাণ কৰা তথ্য) । ইয়াৰ উপৰি পালাণ্টিয়াৰ, ক্ৰাউডষ্ট্ৰাইক, এনটিএছ, টালোচ, চাইবাৰছিক্সগিল আৰু ৰেকৰ্ড কৰা ফিউচাৰৰ দৰে কোম্পানীবোৰে চাইবাৰ নিৰাপত্তাৰ সৈতে যুঁজি আছে ।
OSINT-ৰ পৰা আহৰণ কৰা প্ৰমাণবোৰৰ এতিয়া যথেষ্ট গুৰুত্ব আৰু বিশ্বাসযোগ্যতা আছে । বেলিং কেটৰ প্ৰতিবেদনে ৰাছিয়াক এমএইচ ১৭ ইউক্ৰেইন বিমান দুৰ্ঘটনা আৰু ছাৰ্গেই স্কিৰপালৰ বিষক্ৰিয়াৰ সৈতে সংযোগ কৰাত সহায় কৰিছিল। আমেৰিকাৰ কোম্পানী ডাউ ইঙ্কে ৰাজহুৱাভাৱে উপলব্ধ উৎসৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে ৰাছিয়াৰ আক্ৰমণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষণবোৰ অনুসৰণ কৰিছিল। আন্তৰ্জাতিক অপৰাধ আদালতে (আইচিচি) নিজেই যুদ্ধ অপৰাধীৰ গোচৰৰ বাবে OSINT-ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ প্ৰমাণবোৰ সমৰ্থন কৰি আহিছে।
অৱশ্যে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাই (এআই) মিছা উপগ্ৰহ ছবি প্ৰস্তুত কৰিলে সংঘাত আৰু বিবাদত প্ৰকৃত তথ্যবোৰ ভুলকৈ আহিব পাৰে। ৭ অক্টোবৰত হামাছৰ আক্ৰমণৰ সময়ত ছ’চিয়েল মিডিয়াত ইজৰাইল আৰু গাজাত অসামৰিক লোকৰ মৃত্যুৰ দৃশ্য প্ৰকাশ হৈছে। ইফালে মিছা ছবিবোৰো অতীজৰ বিবাদৰ পৰা বা এআই সঁজুলিৰে সৃষ্টি কৰা হৈছিল। সেয়েহে এনে সিদ্ধান্ত নিশ্চিত কৰিবলৈ যুদ্ধ বা সন্ত্ৰাসবাদী ঘটনাৰ ওপৰত প্ৰতিবেদন দিয়াৰ সময়ত অডিঅ’-ভিজুৱেল প্ৰমাণ নিশ্চিত আৰু সমীক্ষা কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। বিবিচিৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত, নিউয়ৰ্ক টাইমছ, ৱাশ্বিংটন পোষ্ট আৰু গাৰ্ডিয়ানে অডিঅ’-ভিজুৱেল ফৰেনচিক বিশেষজ্ঞৰ সৈতে তেওঁলোকৰ অনুসন্ধান দলবোৰ শক্তিশালী কৰিছে।
পাকিস্তান আৰু চীনৰ দৰে বিৰোধীসকলে কেৱল ভাৰতীয় নিৰাপত্তাক লক্ষ্য কৰি লোৱাই নহয়, লগতে অৰ্থনৈতিক আৰু প্ৰতিৰক্ষা খণ্ডৰ পৰা তথ্য আৰু প্ৰযুক্তি আহৰণ কৰাৰ চেষ্টা কৰাৰ বাবে ভাৰতীয় চোৰাংচোৱা সংগঠনবোৰে তেওঁলোকৰ নিজৰ তথ্যৰ সৈতেও OSINT-ৰ ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব। ভাৰতে ছফ্টৱেৰ, ডাটা সংগ্ৰহ, বিশ্লেষণ আৰু প্ৰসাৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি ষ্টাৰ্টআপ আৰু কোম্পানীবোৰত গৱেষক আৰু বিশ্লেষকৰ দল বিকশিত কৰাৰ বাবে এখন মঞ্চ সৃষ্টি কৰিব লাগিব। দৰাচলতে এই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ভাবুকিৰ বাবে এক সমন্বিত আন্তৰ্জাতিক প্ৰক্ৰিয়া আৰু প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰয়োজন।
গুগল কৰি ফলাফল সোনকালে বিচাৰি উলিওৱাটো যেন আজিকালি বৰ সহজ। এইটো অস্বাভাৱিক নহয়। সকলোৰে নহ’লেও বেছিভাগ মানুহৰে কিবা নহয় কিবা এটা ডিজিটেল ফুটপ্ৰিণ্ট থাকে। এইটো এটা সহজ উদাহৰণ আপোনাক দেখুৱাবলৈ যে আপুনি এজন ব্যক্তিৰ নাম গুগল কৰিলেই তেওঁৰ তথ্য কিমান সোনকালে বিচাৰি পাব পাৰে।
