ৰূপকোঁৱৰ জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালাৰ দ্বাৰা ১৯৩৭ চনত প্ৰতিষ্ঠা কৰা ঐতিহাসিক জোনাকী চিনেমা হল (Jonaki Cinema Hall) কেৱল অসমৰ আটাইতকৈ পুৰণি চিনেমা হল নহয়, ই অসমীয়া চলচ্চিত্ৰ (Assamese Cinema) আৰু সংস্কৃতিৰ এক উজ্জ্বল প্ৰতীক। ৰূপকোঁৱৰ জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালাৰ দূৰদৰ্শী মনোভাৱৰ ফলশ্ৰুতি এই জোনাকী চিনেমা হল বৰ্তমান পুনৰুজ্জীৱনৰ অপেক্ষাত আছে।
অসমৰ প্ৰথম স্থায়ী চিত্ৰগৃহৰ জন্ম
১৯৩৫ চনত প্ৰথম অসমীয়া ছবি ‘জয়মতী‘ (Joymoti) নিৰ্মাণ কৰাৰ পিছত, জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালাই উপলব্ধি কৰিছিল যে ৰাজ্যত ছবি প্ৰদৰ্শনৰ বাবে কোনো স্থায়ী চিত্ৰগৃহ নাই। সেই সময়ত গুৱাহাটীৰ দৰে চহৰতো ছবি দেখুৱাবলৈ অস্থায়ীভাৱে বিদ্যালয়, ৰাজহুৱা হল বা তম্বু ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। এই অভাৱ দূৰ কৰিবলৈ তেওঁ নিজৰ গৃহ চহৰ তেজপুৰত (Tezpur) অসমৰ প্ৰথমটো স্থায়ী চিনেমা হল নিৰ্মাণৰ উদ্যোগ লয়। এই অগ্ৰণী উদ্যোগেৰে, চৌপাশৰ লোকৰ সন্দেহৰ মাজতো, আগৰৱালাই অভিলেখ সংখ্যক মাত্ৰ এক মাহৰ ভিতৰতে জোনাকী নিৰ্মাণ কৰি উলিয়াইছিল। হলটো আংশিকভাৱে ইটা আৰু মৰ্টাৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, আৰু ইয়াত আধা বেৰযুক্ত, লোহাৰ খুঁটা আৰু ট্ৰাছ আছিল। ইয়াৰ মাত্ৰা আছিল ২৭ ফুট বহল, ৮০ ফুট দীঘল, আৰু ১৮ ফুট উচ্চতা। বিশুদ্ধ চিমেণ্টৰ সলনি চুন-চুৰকী ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল আৰু দেৱালবোৰ ইকোৰা আৰু বনৰীয়া অপতৃণৰ ওপৰত বোকা-প্লাষ্টাৰ কৰা হৈছিল। হলটোৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল ‘জোনাকী‘ (Jonaki), যিয়ে কলাত্মক আমোদ আৰু আনন্দৰ জৰিয়তে ৰাইজৰ মন আলোকিত কৰাৰ ইংগিত দিছিল। বৰ্তমান চৌহদৰ প্ৰৱেশদ্বাৰত গেট হিচাপে ৰখা ৩৪ ফুট দৈৰ্ঘ্যৰ লোহাৰ ট্ৰাছৰ বাহিৰে কোনো মৌলিক বস্তুৰ সন্ধান পোৱা নাযায়।
আৰম্ভণি আৰু উত্থান–পতন
জোনাকীৰ আৰম্ভণি হৈছিল ১৯৩৭ চনত। উদ্বোধনী প্ৰদৰ্শনী আছিল ভাৰতীয় ল’ৰা ছাবুদাস্তাগিৰ অভিনীত ব্ৰিটিছ ছবি ‘এলিফেণ্ট বয়‘ (Elephant Boy)। ছবিখনে দৰ্শকক আকৰ্ষণ কৰিছিল আৰু জোনাকী অঞ্চলটোৰ এক উল্লেখযোগ্য সাংস্কৃতিক কেন্দ্ৰ হৈ পৰিছিল।
কিন্তু, সীমিত দৰ্শক আৰু ব্যৱসায় বজাই ৰখাৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ বাবে জোনাকীয়ে সোনকালেই বন্ধৰ সন্মুখীন হয়। জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালাই আন কামত মনোযোগ দিয়াৰ ফলত হলটো স্থানীয় ব্যৱসায়ী আব্দুল হুছেইনক ৫০ লাখ টকাৰ ভাড়াত লিজত দিয়া হৈছিল যদিও ব্যৱসায়ৰ অৱনতি ঘটিল, আৰু গাঁথনিগত দুৰ্বলতাৰ বাবে অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিল কৰা হৈছিল।
হৃদয়ানন্দ আগৰৱালাৰ পুনৰ্জীৱিতকৰণ
আগৰৱালাৰ কনিষ্ঠ ভাতৃ হৃদয়ানন্দ আগৰৱালাই জোনাকীক সজীৱ কৰি তুলিবলৈ বদ্ধপৰিকৰ হ’ল। ধাৰাবাহিকভাৱে সংস্কাৰ আৰু মেৰামতিৰ অন্তত ১৯৪১ চনত লৰেল আৰু হাৰ্ডিৰ ক্লাছিক ‘ব্লকহেড‘ প্ৰদৰ্শনৰ জৰিয়তে জোনাকীয়ে পুনৰ মুকলি কৰে। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত তেজপুৰ মিত্ৰশক্তিৰ বাহিনীৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈ পৰাত ইংৰাজী ছবিৰ চাহিদা বাঢ়ে আৰু হলটো পুনৰুজ্জীৱিত হয়।
আধুনিকীকৰণ আৰু বৰ্তমানৰ দুৰৱস্থা
সময়ৰ সোঁতত, জোনাকী অসমীয়া চিনেমা আৰু মনোৰঞ্জন উদ্যোগৰ উত্থান-পতনৰ সাক্ষী হৈয়েই থাকিল। ১৯৮০ আৰু নব্বৈৰ দশকত টেলিভিছন আৰু Disc সুলভ হোৱাৰ বাবে একক পৰ্দাৰ থিয়েটাৰসমূহে কঠোৰ প্ৰতিযোগিতাৰ সন্মুখীন হ’ল।
কিন্তু আগৰৱালা পৰিয়ালে অধ্যৱসায়ী হৈ থাকিল। ২০০৯ চনত জোনাকিয়ে ডিজিটেল যুগক আকোৱালি লৈ অস্কাৰ বিজয়ী ছবি ‘স্লামডগ মিলিয়নেয়াৰ‘ প্ৰদৰ্শন কৰিছিল, যিয়ে নতুন দৰ্শকক আকৰ্ষণ কৰি পূৰ্বৰ গৌৰৱ পুনৰ জগাই তুলিছিল।
বৰ্তমানৰ দুৰৱস্থা আৰু পুনৰুজ্জীৱনৰ প্ৰত্যাশা
জোনাকী আজিও অসমীয়া সংস্কৃতিৰ এক গৰ্বিত প্ৰতীক হৈ আছে যদিও বৰ্তমান ইয়াৰ অৱস্থা যথেষ্ট শোচনীয়। ই এতিয়া এক ছিন্নভিন্ন অৱস্থাত আছে। চৰকাৰৰ চূড়ান্ত অৱহেলাই মৃত্যুৰ মুখলৈ ঠেলি নিছে ৰূপকোঁৱৰৰ সপোনক। যাৰ জৰিয়তে জ্যোতি প্ৰসাদ আগৰৱালাই পোহৰাই তুলিব বিচাৰিছিল অসমৰ ছবি উদ্যোগ সেই সম্পদ এতিয়া পৰিণত হৈছে ভূত বাংলালৈ। ঘনঘোৰ আন্ধাৰৰ মাজত আছে ৰাজ্যৰ প্ৰথমটো ছবিগৃহ জোনাকী (https://assamtribune.com/assam/assams-first-cinema-hall-jonaki-in-shambles-locals-seek-remedial-action-1565756)
যদিও চৰকাৰে ২০১৯ চনত সংস্কাৰৰ বাবে ৫০ লাখ টকা অনুমোদন দিছিল, কিন্তু কামৰ দৃশ্যমান অগ্ৰগতি হোৱা নাই। জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালাৰ এই ঐতিহাসিক সাংস্কৃতিক সম্পদক বৰ্তমানৰ দুৰৱস্থাৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰি ইয়াৰ ঐতিহাসিক মূল্যৰ প্ৰতি সুবিচাৰ কৰাটো সময়ৰ আহ্বান। আধুনিক মাল্টিপ্লেক্সৰ যুগত জোনাকীৰ দৰে একক পৰ্দাৰ ঐতিহ্যৰ সংৰক্ষণ অসমীয়া জাতিৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
