চম্বলৰ জামা মছজিদৰ পিছত এইবাৰ বিতৰ্কত আজমীৰ শ্বৰীফ। যোৱা মাহত হিন্দু সেনাই দক্ষিণৰ চুফীবাদ আৰু এছিয়াৰ আধ্যাত্মিক সম্প্ৰদায়সমূহৰ মাজত আধ্যাত্মিক একত্ৰীকৰণৰ অন্যতম কেন্দ্ৰ স্থল খ্বজা মইনুদ্দিন ক্ৰিষ্টীৰ আজমীৰ দৰগাহ শ্বৰীফৰ স্থানৰ জৰীপ বিচাৰি এটা গোচৰ ৰুজু কৰিছিল। ১৯১১ চনত আৰ্য সমাজ আৰু হিন্দু মহাসভাৰ স্থানীয় নেতা হৰ বিলাস চৰ্দাই আজমীৰ চহৰৰ ওপৰত এখন গ্ৰন্থ প্ৰকাশ কৰে য’ত তেওঁ যুক্তি দিছিল যে দৰগাহটো আংশিকভাৱে হিন্দু আৰু জৈন মন্দিৰৰ সামগ্ৰীৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল যিবোৰ পূৰ্বতে চুফীৰ সমাধি আছিল সাধু আৰু ভাঙি পেলোৱা হৈছিল। তেওঁৰ মতে, পূৰ্বতে এটা শিৱমন্দিৰে দখল কৰা স্থানত দৰগাহ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। বহু শতাব্দী ধৰি হিন্দু আৰু মুছলমান তীৰ্থযাত্ৰীসকলে এই মন্দিৰত একেলগে প্ৰাৰ্থনা কৰি আহিছে। মোকৰ্দমাটোত যুক্তি দিয়া হৈছে যে এই সমাধিসৌধ আৰু তীৰ্থস্থানটো এটা শিৱ মন্দিৰৰ ওপৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, যিটো ত্ৰয়োদশ শতিকাৰ মন্দিৰৰ আগত আছিল। উত্তৰ প্ৰদেশৰ চম্বল চহৰত হিংসাত্মক ঘটনা সংঘটিত হোৱাৰ পিছত সাম্প্ৰদায়িক উত্তেজনা বৃদ্ধি হোৱাৰ আশংকাৰ মাজতে আহিছিল এই জাননী খন আহিছিল। আজমেৰৰ স্থানীয় আদালতে দৰগাহ সমিতি, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আৰু ভাৰতীয় পুৰাতাত্ত্বিক জৰীপ (ASI)ৰ সঁহাৰি বিচাৰি জাননী জাৰি কৰাৰ পিছত শেহতীয়া বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হয়। হিন্দু সেনাৰ নেতা বিষ্ণু গুপ্তাই দাখিল কৰা আৱেদনখনত দৰগাহটো এটা শিৱ মন্দিৰৰ ওপৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল বুলি আবেদন কৰা হৈছিল। যুগ যুগ ধৰি ভাৰতৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ চুফী উপাসনা স্থল হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰি আহিছে আজমেৰ দৰগাহ। চুফী সাধুজনৰ মৃত্যু বাৰ্ষিকী উপলক্ষে উৰ্ছ উৎসৱৰ বাবে প্ৰতি বছৰে খ্বজা মইনুদ্দিন ক্ৰিষ্টীৰ মাজাৰত সকলো সম্প্ৰদায়ৰ লোকে ভিৰ কৰে। ৰাজস্থানৰ এখন আদালতে পৱিত্ৰ আজমেৰ শ্বৰীফ মূলতঃ হিন্দু মন্দিৰ আছিল নে নাই সেইটো নিৰ্ণয় কৰিবলৈ জৰীপ বিচৰা আবেদন স্বীকাৰ কৰা সিদ্ধান্তই কেৱল অল ইণ্ডিয়া মজলিছ-ই-ইটেহাদুল মুছলিমীন (এআইএমআইএম)ৰ মুৰব্বী আছাদুদ্দিন ওৱেইছীৰে সমালোচনাৰ সন্মুখীন হোৱা নাই ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিৰ ভিতৰৰ মুছলমান নেতাৰ দ্বাৰাও সমালোচিত হৈছে। দলৰ মাজতে ধৰ্মীয় স্থানৰ আশে-পাশে বিবাদ জগাই তোলাৰ প্ৰৱণতা বৃদ্ধি পোৱাক লৈ বিজেপিৰ একাংশ নেতাই উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰি এনে পদক্ষেপে চৰকাৰৰ শাসন ব্যৱস্থাত আঘাত হানিব পাৰে আৰু সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতি বিঘ্নিত কৰিব পাৰে বুলি সকীয়াই দিছে আকৌ আন একাংশই ইয়াৰ সপক্ষে থাকি ধৰ্ম বিবাদ সৃষ্টি বিষয়ত অধিক গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে। বিজেপিৰ হিন্দু নেতাসকলে মৌনতা অৱলম্বন কৰিছে বা বিষয়টো আদালতৰ ওপৰত এৰি দিব লাগে বুলি কোৱাৰ বিপৰীতে সংখ্যালঘু শাখাৰ মুৰব্বী আৰু এজন প্ৰাক্তন কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰীকে ধৰি কেইবাজনো মুছলমান নেতাই মন্দিৰ মছজিদৰ বিতৰ্কিত ধাৰাটোক লৈ উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰিছে।
বিজেপিৰ একাংশ নেতাই ধৰ্মীয় মেৰুকৰণে নিৰ্বাচনত দলটোক সহায় কৰা বুলি স্বীকাৰ কৰাৰ বিপৰীতে লগতে কয় যে এনে বিতৰ্ক প্ৰায়ে প্ৰচাৰ সৃষ্টিৰ লক্ষ্যৰে কৰা হয়। কিন্তু ঐতিহাসিকভাৱে বিতৰ্কিত স্থানক লৈ কৰা দাবীৰ ন্যায্যতা প্ৰদান কৰে প্ৰায়বোৰ বিজেপি নেতাই। হিন্দু সংখ্যাগৰিষ্ঠ সম্প্ৰদায়ৰ পৰা বিজেপিয়ে বৃহৎ ভোট লাভ কৰিছিল আৰু ধৰ্মীয় মেৰুকৰণে নিৰ্বাচনত ইটোৰ পিছত সিটোকৈ দলটোক সহায় কৰিছে।এই কথা জনায় দলৰ এগৰাকী জ্যেষ্ঠ নেতাই যে শেহতীয়াকৈ মহাৰাষ্ট্ৰৰ নিৰ্বাচনত জয়লাভৰ কাৰণ আছিল হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ মেৰুকৰণ।
বিজেপিৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সংখ্যালঘু মৰ্চাৰ সভাপতি জামাল চিদ্দিকীয়ে কয় যে আজমেৰ শ্বৰীফ দেশৰ আটাইতকৈ পৱিত্ৰ মন্দিৰসমূহৰ ভিতৰত এটা। মছজিদ আৰু মন্দিৰসমূহৰ জৰীপ কৰিবলৈ আদালতত অৰ্থহীন আৱেদন দাখিল কৰাৰ দেশত এটা বৰ্ধিত প্ৰৱণতা আছে। এইটোক বিপদজনক প্ৰৱণতা বুলি অভিহিত কৰাৰ লগতে বন্ধ হোৱাটো উচিত বুলি মন্তব্য দিয়ে। তেওঁ লগতে প্ৰশ্ন কৰে যে যেতিয়া (RSS ৰ মুৰব্বী) মোহন ভাগৱতে নিজেই ২০২২ চনত কৈছিল যে প্ৰতিটো মছজিদত শিৱলিংগ বিচাৰিবলৈ কোনো প্ৰয়োজন নাই বুলিছিল তেন্তে তেতিয়া এনে আৱেদন কিয় কৰা হৈছে? আনকি প্ৰধানমন্ত্ৰী মোডীয়ে চুফী মন্দিৰত চাদৰ আগবঢ়াইছে। মোদীৰ হৈ তেওঁৱে ২০২৩ আৰু ২০২৪ চনত এখন চাদৰ আগবঢ়াইছিল।
এনে লাগিছে RSS ৰ সহায়ত ক্ষমতালৈ অহা বিজেপিয়ে নুশুনে এতিয়া RSS ৰ কথা । ১৯৪৭ চনৰ আগতে ধৰ্মীয় স্থানসমূহৰ স্থিতি বজাই ৰখাৰ বাবে ১৯৯১ চনত এখন আইন প্ৰস্তুত কৰা আইনক অনুসৰণ কৰা নাই। নিয়ম প্ৰস্তুত কৰি নিয়ম ভংগ কৰে বুলিও কংগ্ৰেছ সভাপতি মল্লিকাৰ্জুন খাৰ্গে য়ে কয়।
বিজেপিৰ এগৰাকী বিশিষ্ট মুছলমান নেতা, দলৰ মুখপাত্ৰ শ্বাজিয়া ইলমীয়ে ব্যক্ত কৰিছিল তেওঁৰ অস্বস্তিৰ কথা। আজমেৰৰ ওপৰত হিন্দু সেনাৰ আবেদনৰ পিছত দলৰ আন মুছলমান নেতাসকল নিজেই অস্বস্তিত ভুগিছে। শিৱ লিংগ বিচাৰি আজমেৰ শ্বৰীফৰ জৰীপ বিচৰাৰ পদক্ষেপক গৰিহণা দি ইলমিয়ে লিখিছে যে প্ৰতিটো মছজিদতে শিৱলিংগ বিচাৰি পোৱাৰ আৰু প্ৰতিদিনে এটা নতুন বিবাদৰ আৰম্ভ কৰাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। খ্বজা মইনুদ্দিন ক্ৰিষ্টীৰ পবিত্ৰ আধ্যাত্মিক স্থান হিন্দু আৰু মুছলমানসকলৰ দৰেই সন্মানীয়। এই দৰগাহৰ বজাৰৰ ৭৫ শতাংশতকৈও অধিক হোটেল আৰু দোকান হিন্দুসকলৰ মালিকানাধীন। অৱশ্যে আন বিতৰ্কিত স্থানসমূহ মছজিদ হ’লেও এইটো এটা প্ৰখ্যাত চুফী আধ্যাত্মিক স্থান।
প্ৰকৃততে, মোডীয়ে সদায় চুফীবাদক প্ৰচাৰ কৰি আহিছে। প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোডীৰ হৈ আজমেৰ শ্বৰীফত চাদৰৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া কেন্দ্ৰীয় সংখ্যালঘু পৰিক্ৰমা বিভাগৰ প্ৰাক্তন মন্ত্ৰী তথা বিজেপিৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ নেতা মুখতাৰ আব্বাছ নকৱীয়েও আজমেৰ শ্বৰীফৰ জৰীপ বিচৰা আবেদনক লৈ তীব্ৰ উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰে লগতে কয় যে সম্ভল বা আজমেৰৰ জৰিয়তে জুইৰ শিখা জ্বলাই সমাজৰ সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতি বিঘ্নিত কৰাৰ ষড়যন্ত্ৰ চলিছে। এই বিতৰ্কই চুফী সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে বিজেপিৰ আস্থা গঢ়ি তোলাৰ প্ৰচেষ্টাত আঘাত হানিব পাৰে।চৰকাৰে চুফী ঐতিহ্যকো সক্ৰিয়ভাৱে প্ৰচাৰ কৰিছে সমগ্ৰ ভাৰতৰ অন্যান্য ডাঙৰ মন্দিৰৰ সৈতে আজমেৰক সংযোগ কৰা “চুফী কৰিডৰ” ৰ পৰিকল্পনা কৰিছে। এই খন চৰকাৰে ইতিমধ্যে দেশৰ অন্যান্য মন্দিৰৰ সৈতে সংযোগী চুফী কৰিডৰ নিৰ্মাণৰ পৰিকল্পনাৰে চুফী ঐতিহ্যৰ প্ৰচাৰো কৰিছে। ২০১৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে বিশ্ব চুফী মঞ্চত চুফীবাদৰ সাৰমৰ্মক শান্তি, সহাৱস্থান আৰু মমতাৰ বাৰ্তা হিচাপে আলোকপাত কৰিছিল। মোদীয়ে কয়, ‘খ্বজা মইনুদ্দিন ক্ৰিষ্টীৰ ভাষাত যিকোনো পূজাৰ ভিতৰত সৰ্বশক্তিমান ঈশ্বৰক আটাইতকৈ বেছি সন্তুষ্ট কৰা পূজাটোৱেই হৈছে নম্ৰ আৰু নিপীড়িত লোকক সকাহ প্ৰদান কৰা।’ তেওঁ কয় যে চুফীবাদ হৈছে শান্তি, সহ-অস্তিত্ব, মমতা আৰু সমতাৰ কণ্ঠ; সাৰ্বজনীন ভাতৃত্ববোধৰ আহ্বান। আৰু, ভাৰত যেনেকৈ ইছলামিক সভ্যতাৰ প্ৰধান কেন্দ্ৰ হৈ পৰিল, আমাৰ জাতিটোও চুফীবাদৰ অন্যতম সজীৱ কেন্দ্ৰ হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিলে।” আগষ্ট মাহত কেন্দ্ৰীয় সংখ্যালঘু পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী কিৰেন ৰিজিজুৱে ভাৰতৰ চুফী উত্তৰাধিকাৰক প্ৰশংসা কৰি ইয়াক “বৈচিত্ৰ্যত ঐক্যৰ আমাৰ শতিকা পুৰণি পৰম্পৰাৰ প্ৰমাণ” বুলি অভিহিত কৰিছিল।
লক্ষ্ণৌৰ বাবাছাহেব ভীমৰাও আম্বেদকাৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞানৰ অধ্যাপক শশী কান্ত পাণ্ডেই কয় যে জাতিগত ফল্ট লাইনৰ প্ৰভাৱ ক্ষতিপূৰণ কৰিবলৈ নিৰ্বাচনৰ সময়ত বিতৰ্ক আৰু মেৰুকৰণৰ পৰা বিজেপিয়ে প্ৰায়ে লাভৱান হৈছে। অৱশ্যে এই মন্দিৰক লৈ কৰা এই দাবীয়ে চুফী সমষ্টিৰ ভিতৰত আস্থা গঢ়ি তোলাৰ বাবে দলটোৰ প্ৰচেষ্টাক ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰিব পাৰে।
আজমেৰ আৰু চম্বলত কৰা দাবীৰ পিছত, বিৰোধী দলবোৰে 1991 চনৰ উপাসনা স্থান (বিশেষ ব্যৱস্থা) আইনৰ আহ্বান জনাইছে, য’ত স্বাধীনতাৰ সময়ৰ দৰে ধৰ্মীয় স্থানবোৰৰ স্থিতি বজাই ৰখাটো বাধ্যতামূলক কৰা হৈছে। ধৰ্মৰ সুবিধা লৈ ৰাজনীতি কৰাতকৈ ধৰ্মবিবাদ ৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰ খনক ৰক্ষা কৰাৰহে প্ৰয়োজন।
